Zorg&’24: Gezond, veilig en gastvrij

Een beurs met trends in de zorgmarkt vraagt een open setting met een sterk inhoudelijk programma, goede keynotesprekers en volle hallen. Dat lijkt voor wat betreft Zorg&’24 (9-11 april in Jaarbeurs Utrecht) gelukt, met een slimme mix van drie gekoppelde, gratis toegankelijke beurzen: Zorg & ict, Zorg & facility en Zorg & food. Gemeenschappelijke factor is het primaire zorgproces, of het nu gaat om databeveiliging, facilitair beheer of voedingsconcepten.

Duidelijk is dat de foodmarkt de zorgsector heeft ontdekt. Catering neemt een steeds grotere plaats in, alsmede gezonde voeding in de restaurants. Jumbo had een ruime stand op Zorg & food, omdat diverse bewoonde instellingen gebruikmaken van haar bezorgabonnementen. Waarom zou je immers tijd besteden aan boodschappen doen, als de supermarkt een oplossing biedt?

Neuropsycholoog Erik Scherder, beursopener op de Food Mainstage, vindt overal raakvlakken, en wel in de hersenen. Gezonde hersenen zorgen voor vitale medewerkers en cliënten, meent de VU-hoogleraar. En voor gezonde hersenen zijn beweging en goede voeding essentieel. Scherder deed het dinsdag 9 april 2024 in Jaarbeurs Utrecht op de van hem bekende wijze: met het activeren van het publiek en een verhelderende uitleg van de werking van het brein. Dat maakt stofjes aan die stress verminderen, ook al toon je na een zware werkdag de patiënt slechts een ‘nepglimlach’.

Zorgcateraar Huuskes pakte uit op Zorg & food met een drukbezochte stand, vanwege een dagelijkse kookdemo van tv-kok Sandra Ysbrandy. Een goed concept naast de meer traditionele stands op Zorg & facility, dat in de loop der jaren een steeds kleinere plaats is gaan innemen als deelgebied van het voormalige Zorgtotaal. En dat terwijl facilitair beheer de koepel is van producten en diensten buiten het primaire proces om. De nieuwe beursopzet is het bewijs dat marktpartijen en bezoekers een steeds grotere vinger in de pap krijgen. De internationale vloerenproducent Gerflor, bekend om haar specialistische zorgvloeren, heeft daar naar eigen zeggen geen moeite mee: het netwerken via een conventionele stand werkt nog steeds, aldus de bemanning. Maar de bezoeker wil meer, die wil proeven en een beetje genieten op zo’n dag. De aparte Food-beurs, gericht op beleving, was een meer dan welkome aanvulling.  

Vakbeurs Zorg & food focuste op de toekomst van gezonde voeding. Zo gaf tv-kok Hugo Kennis zijn visie op gezondheid en duurzaamheid. “Avocado’s, soja’s en kokos zijn niet de oplossing. We zijn met z’n allen behoorlijk in de war. Het wordt echt tijd dat we stoppen met het eten de hele wereld over slepen. Kies gewoon wat er in de buurt is, daar ligt de weg naar duurzaam en gezond eten”, aldus Kennis. Ook culinair ondernemer Ron Blaauw deelde zijn visie op voeding in de Nederlandse zorg. Gezond eten is volgens hem niet lastig. “Duurzaamheid is nodig. Dat hoeft niet te betekenen dat je helemaal geen vlees meer eet. En afvallen? Dat kan prima, maar niet door achter de volgende voedingsgoeroe aan te hollen.”

Jos Nijhof, directeur Facilitair Bedrijf van het Groningse Martini Ziekenhuis, is van mening dat facilitair beheer van invloed kan zijn op het primaire proces van herstel, maar dan op basis van welzijn en welbevinden. “Rust, reinheid en regelmaat zijn belangrijk als het gaat om schoonmaak en hygiëne. Gezonde voeding neemt een steeds belangrijkere plaats in – net als bewust medicijngebruik, en de healing environment kun je sterk beïnvloeden met comfort, uitstraling en gebouwbeheer – denk aan eenpersoonskamers, groenvoorzieningen en klimaatbeheersing. Wij investeren in mensgerichte, waardegedreven zorg en daar valt veel mee te winnen.” Facilitair beheer heeft toegevoegde waarde in het zorgproces, stelt Nijhof. “Wij zijn gastheer van het ziekenhuis of hospitaal. Hospitality, het woord zegt het zelf al. Goed facilitair beheer kan bovendien de productie en flexibiliteit verhogen, alsmede kosten en risico’s beheersen.”

We wandelen, op advies van Erik Scherder, na elke sessie een flink stuk door de beurshallen om ons brein te activeren. Van krimp geen sprake in de bezoekersaantallen, om 10.00 uur ’s ochtends stonden op de openingsdag rijen van 50 meter lang voor de entree. Jeroen van Hooff, CEO van Koninklijke Jaarbeurs: “Ontzettend trots ben ik op de massale opkomst vanmorgen tijdens de opening. We kijken ernaar uit om samen met ruim 350 exposanten, 400 sprekers en een bomvol programma tienduizenden zorgprofessionals te inspireren met de nieuwste trends en ontwikkelingen die een waardevolle bijdrage leveren aan een toekomstbestendige zorg.” Ook oud-topatlete Dafne Schippers pakte het podium en gaf inzicht in de impact van topatletiek op haar leven, waarbij fysieke uitdagingen en het belang van een gezond lichaam en mentale veerkracht werden benadrukt.

Naast het nuttige en aangename voor de zorgmedewerker en bezoeker kwam ook het bestuurlijke aan zijn trekken. Met name ict-onderdelen van het zorgsysteem zijn een aparte beurshal waard gebleken. Ict is zo belangrijk geworden voor zorgorganisaties dat de strategie wordt ondergebracht bij de Raad van Toezicht, zoals bij Bravis Ziekenhuizen – keynote op de Tech Mainstage. Ict heeft tentakels in alle hoeken van de zorgverlening, van administratie tot samenwerking met andere organisaties. Totale controle is echter een illusie, zei voorzitter van de Raad van Bestuur Albert-Jan Mante, die het boetekleed best wil aantrekken als het gaat om cybersecurity. “Pas als er iets gebeurt, realiseer je dat je toch niet zo goed beveiligd bent als gedacht”, zei hij over een aangetroffen datalek in het ziekenhuis.  

Niet gek om dan een commissie Digitalisering in te stellen vanuit de Raad van Toezicht (RvT), zeker omdat er steeds meer bijkomt, zoals AI. De commissie bewaakt op lange termijn de ‘kroonjuwelen’ van het Bravis, zodat de continuïteit niet wordt bedreigd. Best proactief voor een relatief kleine ziekenhuisorganisatie in Brabant. “’Are we in control?’, dat is de vraag”, zegt Chief Information Officer Michel Hofman, lid van de RvT. Van de voor de medische wereld traditioneel-defensieve houding bij incidenten lijkt bij Bravis geen sprake. “Wij houden goed contact met de RvT, formeel en informeel”, zegt Mante. “Vertrouwen is de basis.” Nog in 2024 volgt een regionale ransomwareoefening, waarbij verschillende Brabantse ziekenhuizen en instellingen zijn betrokken. Dan worden een mailaanval gesimuleerd en de gevolgen onderzocht. Wat betreft AI is Bravis bezig algoritmemodellen te ontwikkelen die artsen en verpleegkundigen moeten helpen de patiënt op de juiste plaats onder te brengen. Bescheidenheid is echter troef. “Wij zijn een snelle volger, geen koploper.”

De hal van Zorg & ict had duidelijk inhoudelijke meerwaarde ten opzichte van de andere twee, gezellige ‘markten’ met hier en daar een uitspanning voor het toehoren van een themalezing of keynote, zoals bovengenoemde. Die meerwaarde heeft Zorg & ict in ruime mate bewezen. In de kunststoffen koepels waar de zogenoemde case study theaters waren ingericht kwam men stoelen tekort. De drie beursdagen hadden afzonderlijke thema’s, zoals op 9 april ‘Digitale beschikbaarheid’, en er kon onder meer een case study van Isala Ziekenhuizen worden genoten. Bianca Rouwenhorst, topambtenaar van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, gaf haar visie op databeschikbaarheid. “Digitale transformatie in de zorg moet. Met de Nationale Visie en Strategie op het gezondheidsinformatiestelsel beschikken we over een kompas om met behulp van data en digitalisering bij te dragen aan de oplossing van vraagstukken in de zorg. Dat is geweldig, maar als we de transformatie echt vooruit willen helpen, moeten we ook meteen met de uitvoering aan de slag.”

Op donderdag 11 april werd het dilemma open systeem versus veiligheid nog eens uitgediept met onder meer een lezing over regionale samenwerking tussen zorgorganisaties in ict-kwesties. IC-arts Diederik Gommers (Erasmus MC) verzorgde de dagopening op de Tech Mainstage met een presentatie over AI en Michel Hofman keerde terug als directeur van transformatieplatform Digizo.nu. De bestuurder van Bravis gaf eerder al aan, dat samen systemen ontwikkelen (nog) niet aan de orde is, maar het delen van een ‘functionaris gegevensbescherming’, een functie onder het bestuur bij Bravis, zou een werkbare oplossing kunnen zijn voor digitale samenwerking tussen zorgorganisaties.

Naast cybersecurity is bescherming van patiëntgegevens een belangrijk issue. Dat laatste is uiteraard gebonden aan wetten en regels. Het ministerie van VWS had om die reden een stand ingericht op Zorg & ict, met uitvoeringspartners. Er bestaat een Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) die een kader biedt om volgens specifieke voorwaarden elektronische uitwisseling te verplichten. Per gegevensuitwisseling wordt verwezen naar NEN-normen en zorgaanbieders moeten gebruikmaken van gecertificeerde producten of diensten. De Wegiz is een kwaliteitskader voor digitalisering, medische gegevens blijven beschermd. Uitwisseling van een patiëntendossier is alleen toegestaan met voorafgaande toestemming van de patiënt. Ook voor regionale uitwisseling kan toestemming vereist zijn. Dit komt voort uit de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) en de AVG (privacywetgeving). Alleen zorgverleners die de patiënt daadwerkelijk behandelen, mogen de gegevens bekijken.

De ontwikkeling van het bekroonde nieuwe Tergooi MC in Hilversum is volledig gericht op een state-of-the-art streekziekenhuis waar patiënt en medewerker optimaal kunnen functioneren. Chemobehandeling en personeelsrestaurant met buitenruimtes in een groene omgeving zijn onder meer onderscheidende elementen. Directeur Bouw en Huisvesting Stephan Versteege focuste donderdag 11 april op de mainstage van Zorg & facility vooral op een nuchter en praktisch verhaal, onder het motto ‘Feiten en fabels van verduurzaming van ziekenhuisvastgoed’. Dat is aan Versteege, eerder projectdirecteur bij de transformatie van Erasmus MC, wel besteed. Het nieuwe Tergooi MC heeft bijna dertig procent minder vierkante meters. “Je hoeft dus minder terug te bouwen.” Een voordeel voor een ‘groen’ ziekenhuis is uiteraard de bosrijke omgeving. “Maar elke gekapte boom is ook teruggekomen.” Een gasloos ziekenhuis bleek financieel niet haalbaar, toen naast de energieprijzen ook de bouwkosten stegen, maar een A+-label wel.

Het mooie van het inhoudelijk programma, is dat een commerciële beurs met gratis registratie geen belemmering blijkt te zijn voor het delen van kritische pijnpunten tussen actoren in de sector. Dat mag ook verwacht worden van een concept dat onderdeel is van de Dutch Health Week (activiteiten rond sport en voeding in Utrecht) en toekomst heeft. De nieuwe beursformule lijkt een goede opmaat: een zorgmarkt die zich opent naar de buitenwereld, en zich meer en meer richt op gezondheid en preventie. “Er is volop kennis gedeeld en leveranciers toonden relevante innovaties die bijdragen aan een efficiënte en toekomstbestendige zorg”, aldus beursmanager Audrey Wilschut na afloop. Het primaire proces blijft centraal staan, gezondheid, veiligheid en gastvrijheid verdienen ieders aandacht. De volgende editie is alvast gepland voor 7 t/m 9 april 2026.