Coronacrisis slaat gat in financiële huishouding van ziekenhuizen

Ziekenhuizen lijden ruim 5 miljard euro schade door de coronacrisis, aldus voorzitter Ad Melkert van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen in een brief aan de Tweede Kamer. Dit is een combinatie van zorg die niet geleverd kan worden, de hoge kosten voor het verzorgen van coronapatiënten en de voorbereiding op eventuele toekomstige uitbraken. Op dit moment bestaat grote onzekerheid over wie deze rekening oppakt.

Insight:
De door Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) genoemde vijf miljard ‘schade’ aan de coronacrisis voor ziekenhuizen bestaat voor een deel uit directe extra kosten en voor een deel uit extra kosten die Nederland de komende jaren moeten betalen. De extra kosten voor dit jaar ontstaan doordat de gewone zorg geen doorgang heeft kunnen vinden, maar het personeel wel in dienst moet blijven. Daarnaast zijn de kosten voor het verzorgen van coronapatiënten hoog en is extra beschermingsmateriaal nodig. De extra kosten voor de langere termijn ontstaan doordat de komst van het nieuwe virus meer capaciteit aan intensive care (ic) vereist.

Vanwege de coronacrisis en het potentiële besmettingsgevaar is de reguliere, planbare zorg, zoals knieoperaties, uitgesteld. Ziekenhuizen lopen hierdoor de omzet op dit type zorg voor maart, april en een deel van mei mis. De omzet van de reguliere zorg is de afgelopen maanden met zo’n 47 procent gedaald, ofwel 2,1 miljard euro. In die maanden liepen de personeelskosten wel gewoon door, want het ziekenhuispersoneel dat minder werk had is ingezet bij de zorg voor de coronapatiënten of voor het verlenen van zorg op afstand aan chronische patiënten.

Waar de omzet van de reguliere zorg wegviel, steeg de acute zorg en moest de organisatie anders worden ingericht om afdelingen met en zonder besmettingen van elkaar te kunnen scheiden. Het leveren van acute zorg, zoals het constant monitoren van een patiënt op een ic, is kostbaarder dan reguliere zorg. De gemiddelde ligduur op de ic is tijdens de coronaperiode 23 dagen. De extra kosten die hiermee zijn gemoeid worden geschat op een half tot twee miljoen per maand per ziekenhuis. Deze kosten vormen echter geen onderdeel van eerder gemaakte afspraken tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars en worden dus niet vanzelfsprekend volledig vergoed.

Voor de langere termijn moeten naar verwachting extra kosten worden gemaakt om ziekenhuizen meer ‘uitbraak-proof’ te maken. Uit een berekening van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC), het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) en het RIVM zijn structureel 600 extra ic-bedden nodig. Kosten van een ic-plaats in een ziekenhuis bedragen volgens het NVZ circa 1 miljoen euro per bed. Dit betekent dus jaarlijks extra 600 miljoen euro aan kosten die direct zijn toe te rekenen aan het coronavirus.

De NVZ bepleit dat de overheid de ziekenhuizen volledig compenseert voor het gemis aan omzet en de extra kosten. Aangezien de marges van de ziekenhuizen al minimaal zijn, dreigt volgens de vereniging het risico dat ziekenhuizen het hoofd niet langer boven water kunnen houden of gedwongen worden om desastreuze bezuinigingen door te voeren. De verwachting is dat de overheid en zorgverzekeraars de ziekenhuizen in ieder geval in 2020 niet laten bungelen na de enorme toewijding die ze hebben getoond om Nederland door de coronacrisis te helpen.

Voor de toekomst is automatische volledige compensatie voor de coronakosten zoals de extra ic-capaciteit minder vanzelfsprekend. Extra kosten moeten immers door premies of belastingen door de burgers opgebracht worden en de kosten voor de zorg zijn al hoog. De geschatte 600 miljoen euro extra is 2,5 procent van de reguliere kosten van 23,1 miljard euro.

Daarnaast moeten ziekenhuizen kosten maken om aan de anderhalve-meter-regel te voldoen. Dit betekent niet alleen aanpassing van looproutes en maar ook dat daadwerkelijk veel minder mensen naar het ziekenhuis kunnen komen. Minder mensen in het ziekenhuis lukt alleen als een deel van de chronische zorg op afstand geleverd kan worden. De digitalisering van de zorg en verplaatsing van zorg naar buiten het ziekenhuis krijgt nu een enorme impuls. Dit kan als een positief effect van de crisis worden gezien. Eerder zijn al extra gelden beschikbaar gesteld voor het verlenen van zorg buiten het ziekenhuis. Naar verwachting levert de digitalisering voor ziekenhuizen volgend jaar een besparing op van 2 tot 3 procent. Een positieve ontwikkeling, maar onvoldoende om de totale rekening te voldoen die de coronacrisis met zich meebrengt.

Bron: ABN AMRO