Het Zonnehuis: Zorg met een huiselijke uitstraling

Op de Utrechtse Heuvelrug bouwt Jansen de Jong Bouw aan een bijzonder project voor zorgorganisatie Quarijn. Peters & Lammerink architecten ontwierp drie landhuizen die samen Het Zonnehuis vormen. De landhuizen moeten een huiselijke omgeving bieden voor 153 bewoners van verschillende doelgroepen, gekoppeld aan een stimulerend revalidatieklimaat voor die doelgroep.

Aan de bouw van Het Zonnehuis is veel vooraf gegaan. Anno ­Nijholt, directeur Servicecentrum Quarijn: “Al rond 2011, toen ik nog niet werkzaam was bij Quarijn, ontstond het eerste nieuwbouwplan. Dit werd niet gerealiseerd, voornamelijk vanwege de kosten. Aan mij werd gevraagd om de mogelijkheden voor een verbouwing te onderzoeken, maar ook nieuwbouw kwam weer ter sprake. Dit was het moment dat Peters & Lammerink op ons pad kwam.” Architect Michiel Lammerink: “Wij zagen op internet een impressie van het eerste nieuwbouwplan en raakten nieuwsgierig. Zo kwamen we op het juiste moment aan tafel bij Quarijn.”

In ongeveer drie maanden werd door Quarijn en Peters & Lammerink architecten de basis voor het plan gelegd. Nijholt: “Of het nou een verbouwing of nieuwbouw werd, het moest binnen het bestemmingsplan van het eerste nieuwbouwplan passen.” Dit bleek een hele puzzel, maar ook om de rest van het Programma van Eisen te realiseren. Lammerink: “Nieuwbouw bleek tóch mogelijk, onder meer door de fasering waar we mee werken. In plaats van één groot gebouw bestaat Het Zonnehuis nu uit drie verschillende landhuizen die passen in de omgeving.” Nijholt: “Dit sprak ons erg aan, dat het geen massief gebouw werd met een plak dak, zoals je vaak bij zorggebouwen ziet.”

“Voor de architectuur zelf hebben we gekeken naar de historie van het gebied”, zegt Lammerink. “Van origine zie je in de omgeving van Doorn veel buitenverblijven van rijke mensen uit de steden. Deze Lustwarandes hebben wij als inspiratie gebruikt. Het gevolg is een landgoed met verschillende gebouwen, dat past in het landschap en een huiselijke uitstraling heeft, mede doordat de panden dus een kap hebben en geen plat dak. Het park loopt naar voren af en door de drie niveaus ontstaat een heel open, ruimtelijk en groen gebied. Hier is door Quarijn ook extra in geïnvesteerd. De parkeerplaatsen zijn achter op de heuvel en in de bosrand verscholen gesitueerd.

De keuze voor de architectuur en voor de indeling van de gebouwen komt voort uit de jarenlange ervaring van Peters & Lammerink. “Meer dan de helft van ons werk is in de zorg. Niet alleen ouderenzorg, we ontwerpen ook ouderenwoningen en andere vormen van beschermd wonen. We konden onze kennis in dit project gebruiken en samen met Quarijn snel schakelen.” Hierbij keken de partijen naar de huidige situatie en naar wat wenselijk was voor de toekomst, maar ook naar een tijd waarin de bestemming van Het Zonnehuis mogelijk moet veranderen. Nijholt: “Momenteel bieden wij zorg aan vier verschillende doelgroepen, maar het ziektebeeld waarvoor je bouwt kan op een gegeven moment niet meer bestaan. Flexibiliteit was dus belangrijk voor ons. Om van twee studio’s een appartement te kunnen maken bijvoorbeeld. Dat Het ­Zonnehuis uit drie panden bestaat, maakt het ook mogelijk om één hiervan om te bouwen. Als dit over tien jaar gebeurt, is de financiële balans nog steeds positief.”

Lammerink: “In eerste instantie werd besloten om twee panden te realiseren, met een optie op het derde gebouw. Het concept van de eerste twee gebouwen is hetzelfde. Samen met Quarijn keken wij naar hoe zij de zorg wilden inrichten. Deze gebouwen zijn opgebouwd uit groepen waar acht mensen samenwonen, met een gezamenlijke woonkamer als basis. Zij hebben elk een eigen studio met sanitair. Deze groep kun je afsluiten, of de etage open laten, afhankelijk van de bewoners. In het derde, nog te realiseren, gebouw worden op de eerste en tweede verdieping losse studio’s gerealiseerd. De derde verdieping bestaat uit appartementen, met een badkamer, woonkamers, slaapkamer en keuken. Voor de cliënten met Korsakov is een apart gebouw gerealiseerd.” Zij hebben tevens de beschikking over een kas en moestuin. In de gebouwen is het personeel altijd zo dicht mogelijk bij de bewoners, de indeling is duidelijker dan in het oude gebouw. “Mensen moeten met zorg bezig zijn, daarom zijn er ook weinig kantoorruimten en ander faciliteiten.” De nieuwe panden van Het Zonnehuis worden gefaseerd opgeleverd. “Dit sprak ons heel erg aan in het plan. Zo hoeven de cliënten maar één keer te verhuizen en is geen tijdelijke huisvesting nodig”, aldus Nijholt. 

Jansen de Jong Bouw raakte in 2018 betrokken bij het project. Projectleider Gerard Dijkhuis: “Op basis van optimalisaties en vereenvoudigingen zijn wij gekozen uit een vijftal mogelijke partijen. We keken bijvoorbeeld naar andere materialisatie, zoals dakbedekking en kozijnen. Goedkoper en makkelijker werken, zonder op esthetische kwaliteit in te leveren. Zo hebben we de kostenkant teruggebracht. Snel daarna konden we beginnen met de sloop en  nieuwbouw. Het eerste woongebouw is in 14 maanden gerealiseerd en op 14 februari 2020 opgeleverd. Op 3 februari 2022 was het tweede landhuis, het hoofdgebouw, klaar. Nu zijn we bezig met de sloop van het laatste van de drie landhuizen.”

Natuurlijk heeft elk ambitieuze project te maken met uitdagingen. Zo moest rekening gehouden worden met de zeer natuurrijke omgeving. “Voor zowel vleermuizen als hazelwormen hebben we maatregelen getroffen.” Een andere complicerende factor was het algemeen toegankelijke gezondheidscentrum dat in Het Zonnehuis gevestigd is. Een polikliniek voor het Diakonessenhuis, twee huisartsenpraktijken, een apotheek, tandarts, kapper en restaurant. Dijkhuis: “Alle partijen hebben hun eigen inbreng, dus communicatie en overleg zijn ontzettend belangrijk.” Volgens Lammerink hebben alle partijen hetzelfde doel voor ogen. “We werken samen in een heel positief team, waar de een iets laat liggen pakt de ander dit vloeiend op.” Ook Nijholt beaamt dit. “We zijn als Quarijn erg blij met dit project, er is niet op kwaliteit ingeleverd en er zijn goede keuzes gemaakt. Het goede gevoel dat wij al hadden over Jansen de Jong Bouw bleek terecht. Er wordt op een hele constructieve manier samengewerkt, begeleid door Hevo bouwmanagement.”