‘Huidige problemen vergen nieuwe concepten en flexibeler kader’

Het Belgische Zorgvastgoed Seminarie van Spryg vond dit jaar plaats in de ‘Horta’ in Antwerpen. Traditiegetrouw was het weer een gelegenheid om aan netwerking te doen, visies en ideeën uit te wisselen en projecten aan elkaar voor de stellen.

Puur bouwkundig is de art nouveauzaal van de Horta een interessante plaats. Het gebouw kwam weliswaar pas in 2000 tot stand, maar in de congreszaal zijn op een elegante manier de stalen spanten verwerkt van het voormalige Brusselse Volkshuis. Dit gebouw, een ontwerp van Victor Horta uit 1896-1898, in de toen populaire art nouveau stijl, werd in 1965 gesloopt. Daarna werden de overblijvende, gedemonteerde delen jarenlang opgeslagen, op verschillende plaatsen. De stad Gent vond er geen bestemming voor, maar de stad Antwerpen schreef een prijsvraag uit waaruit het voorstel van brouwerij Palm als winnaar tevoorschijn kwam.

Ondanks de aantrekkelijke setting hield Vlaams minister voor welzijn Hilde Crevits (CD&V) haar ecologische voetafdruk laag en leidde ze het seminarie in met een videoboodschap. Daarin onderstreepte ze dat de Vlaamse overheid, via het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (Vipa) in de eerste helft van 2022 voor bijna 35 miljoen euro toekende. Met Vipa-steun kunnen in Vlaanderen belangrijke bouwprojecten voor de zorg gerealiseerd worden.

Crevits vraagt wel of de zorgverlenende organisaties op een andere dan financiële manier hun verantwoordelijkheid nemen. “De overheid kan kwaliteitskaders uittekenen en in middelen voorzien, maar het vraagt van iedereen op het terrein inspanningen om ervoor te zorgen dat medewerkers in een aangename omgeving kunnen werken en elke bewoner kwalitatieve zorg krijgt. Dat is een nagel waarop wij blijven slaan. Ik vind het superbelangrijk dat er transparantie is en dat wanneer er verbeterpunten zijn, die bekend zijn en aangepakt worden.”

De huidige arbeidskrapte in de zorg is ongezien. “Daarom is het nu – dankzij een akkoord met de sector – mogelijk om mensen die nog niet over de juiste kwalificaties beschikken op korte termijn op te leiden, terwijl ze al in de sector aan het werk zijn. Op die manier willen we versneld vacatures invullen. Elke inspanning die mensen ertoe kan aanzetten om te kiezen voor een job in de zorg, kan een wereld van verschil maken voor mensen die er vandaag al werken.”

Valérie Jonkers, COO van Care Property ­Invest, hield als moderator de timing in de hand en stelde de verschillende sprekers diverse vragen, die hen af en toe uit hun comfortpositie haalden. Ronny Neckebroeck, directeur public en social banking Vlaanderen bij de bank Belfius, merkte op dat waar zorginstellingen bij hun aanvragen voor leningen vroeger vooral streefden naar een zo lang mogelijke looptijd, vandaag de dag de rentecomponent zwaarder doorweegt. De banken kijken pas in tweede instantie naar de financiële mogelijkheden van de aanvrager. “We kijken eerst na of hun inplanting, bezetting en toekomstplanning stevig gefundeerd zijn.” Een ander aspect dat almaar sterker doorweegt, is duurzaamheid.

Thomas Fiers, hoofd gezondheidszorg België bij Cofinimmo, Charles-Antoine Van Aelst, CIO bij Aedifica en Nicolas De Blieck, investeringsmanager gezondheidszorg bij AG Real Estate vertolkten wat er vandaag leeft bij de grote eigenaren van zorggebouwen. In hun tussenkomsten kwam naar voor dat België vandaag wel een koploper is in het ontwikkelen van nieuwe zorgconcepten, maar dat er ook nog veel werk is aan het ‘ontschotten’ van de sector. Zo is de bevoegdheid over zorg en gezondheid en hun financiering er niet alleen gespreid over de federale overheid en gewesten, maar zijn ook de historisch gegroeide kaders er weinig flexibel.

Algemeen directeur Wino Baeckelandt van Zorggroep Heilig Hart waarschuwde dat er in België momenteel een overschot is van zowat 10.000 ziekenhuisbedden. De voorbije jaren is de gemiddelde verblijfsduur er immers sterk afgenomen. De ziekenhuizen moeten andere opdrachten opnemen in het verlengde van hun vertrouwde taken, meent hij. Als voorbeeld vernoemde hij reactivatie.

Aan de hand van diverse zorgvastgoedprojecten gaf Wim Van Cromphout, partner bij architectenkantoor B2Ai, zijn visie op de woonzorg van de toekomst. Als architect had hij daarbij oog voor de integratie in de omgeving, een vormgeving die niet alleen flexibiliteit toelaat, maar ook een mix van functies en betaalbaarheid. In 2019 realiseerde zijn kantoor zo wzc De Zonnewenden in Meulebeke. De intimistische architectuur zonder overbodige franjes en het bescheiden materiaalgebruik maakten dat de bouwkost er beperkt bleef tot minder dan 1.300 euro per vierkante meter. Nu is dit, daar de intussen algemene stijging van de materiaal- en energiekosten, niet meer mogelijk, voegde hij er wel aan toe. Met andere voorbeelden demonstreerde hij de koppeling van nieuwbouw en renovatie aan bestaande zorgsites – zoals zorgkloosters – en in woonclusters. Bij het ontwerpen van geïntegreerde woon-, leef- en zorgbuurten kijkt hij bijvoorbeeld naar welke functies er in de omgeving al dan niet ontbreken, om de hiaten dan aan te vullen.

Bij Den Dries staan de neuzen in dezelfde richting, al gebeurde de benadering er vanuit de bestaande situatie. In Evergem beschikt deze vzw voor woonondersteuning voor mensen met beperkingen over een site van 17.000 vierkante meter. “We bebouwen die voor slechts 20%”, zeggen algemeen directeur Tim Bruylandt en beleidsmedewerker strategische projecten Luc Verbeke. “Zo reserveren we plaats voor veel groen en een echt inclusieve woonomgeving.” Concreet betekent dit dat er op de site ook ruimte is voor particuliere woningen. Dit draagt niet alleen sterk bij aan de betaalbaarheid van de zorgbouw, maar ook aan de mix van bewoners.

Afsluitend ging Jonkers in debat met een panel van toonaangevende stakeholders. Ellen Mast, directeur bij Zorgbedrijf Antwerpen, Johan Staes, gedelegeerd bestuurder van Vlozo, Patricia Vermeulen, COO bij Orpea Noord-Europa, Johan Crijns, CEO van Anima en Dominiek Beelen, CEO van Korian Benelux behandelden daarin de problematiek van kleinschaligheid en betaalbaarheid en van het personeelstekort in de zorg.