Imposant torenvolumegeeft ziekenhuiscampus nieuw gezicht

Met het masterplan ‘Project U’ bouwt UZ Gent volop aan het ziekenhuis van de toekomst. De eerste exponent hiervan wordt het multifunctionele Nobel I-gebouw, dat vanaf de zomer van 2024 zal uitgroeien tot een dynamische hub voor innovatie, onderzoek en ontwikkeling. De 62 meter hoge toren zal twaalf verdiepingen tellen en met zijn duurzame, hoogtechnologische uitstraling de toegang tot de site markeren. Waar twee energiegevels instaan voor de productie van groene stroom, vormt de imposante daktuin letterlijk en figuurlijk de kroon op het werk.

‘Project U’ omvat alle toekomstplannen van UZ Gent om een ziekenhuiscampus te realiseren die aangenaam én efficiënt is voor patiënten, medewerkers en buurtbewoners. Naast de realisatie van een centraal nieuwbouwziekenhuis staan er nog tal van andere bouw- en vernieuwingsprojecten op de planning, die samen een heus ‘living lab’ moeten vormen waar UZ Gent, UGent en verschillende spin-offs en onderzoeksorganisaties de krachten kunnen bundelen. “Met de bouw van Nobel I trappen we de herinrichting van onze site officieel op gang”, zegt Geert De Waele, diensthoofd Facility Management van UZ Gent. “Het complex wordt ingeplant tussen drie bestaande gebouwen die grenzen aan de hoofdingang, waaronder het cateringgebouw van UZ Gent, dat zal aansluiten op de plint van Nobel I. Het torenvolume wordt een nieuw baken aan de Gentse skyline en zal met zijn prominente verschijning als een soort toegangspoort naar onze
campus fungeren.”

Aangezien UZ Gent het Nobel I-gebouw zo snel mogelijk in gebruik wil nemen, opteerde het voor de Design & Build-formule. “Zo konden we verschillende processen parallel laten verlopen en op erg korte termijn resultaat boeken. In amper tweeënhalf jaar tijd gaan we van een wit blad naar oplevering. Dat zou ons nooit lukken via een klassieke aanbesteding”, legt De Waele uit. “Dit is een project waarbij duurzaamheid en innovativiteit hoog in het vaandel gedragen worden, als aanvulling op de naburige gebouwen van de UGent. Daarnaast hanteerden we nog enkele andere belangrijke gunningscriteria, waaronder kwaliteit van het ontwerp, doordacht materiaalgebruik, integratie van groen, bouwsnelheid en planning, … Uiteindelijk kwam het consortium van MBG, Wiegerinck en LOW Architecten als winnaar uit de bus.”

De bouw van Nobel I heeft uiteraard een hoger doel. Het imposante complex symboliseert niet alleen de torenhoge toekomstambities van UZ Gent, maar zal er ook voor zorgen dat bepaalde functies op de zorg- en wetenschapscampus (tijdelijk) kunnen verhuizen, zodat er via de sloop van verouderde gebouwen plaats gecreëerd kan worden voor de realisatie van een groen wetenschapspark met een hypermodern ziekenhuis. Dit impliceerde echter dat de concrete invulling van Nobel I nog niet bekend was toen het ontwerpproces van start ging. “Het moest dus in de eerste plaats een futureproof, flexibel en robuust geheel worden, dat vlot aanpasbaar is aan de veranderende noden van het ziekenhuis, de universiteit of externe onderzoeksbedrijven en -organisaties”, vertelt Tim Loeters, architect-partner bij Wiegerinck. “Vandaar dat we geopteerd hebben voor een centrale functionele kern waarrond kolomloze niveaus met grote verdiepingshoogtes geschakeld zijn. Dit maakt dat het gebouw zich leent tot een ruime variëteit aan functies en inrichtingen, zonder in te boeten aan ruimtelijke en (installatie)technische kwaliteit. Nobel I kan zowel laag- als hoogcomplexe afdelingen herbergen. Dat blijkt ook al meteen uit de eerste functies die er worden gevestigd: enerzijds een opleidingscentrum, poliklinieken en ICT-kantoren, anderzijds onderzoeksfaciliteiten voor de D.R.U.G., waaronder enkele labo’s. Op lange termijn zal het complex plaats bieden aan zorggerelateerde R&D-bedrijven.” 

Qua vormgeving stonden de architecten voor een pittige evenwichtsoefening: Nobel I moest een iconische landmark met een sterke signaalfunctie worden, maar tegelijk ook aansluiten op de omringende onderzoeksgebouwen en naadloos ingebed zijn in de groene omgeving aan de voorzijde van de campus. “Dat hebben we opgelost door het volume als het ware onder het park te schuiven en het dak voor te behouden voor een tuinkamer met hoge bomen en planten. Zo geven we het stukje natuur dat zich op de plek van het gebouw bevond terug aan de site”, verduidelijkt Loeters. “Ook op de begane grond is er sprake van een sterke band met de omgeving. Uitnodigende colonnades met speelse schuine lijnen en een attractieve patio doen de grens tussen binnen en buiten vervagen.

Het lichaam van de toren heeft een formele, ‘technologische’ uitstraling dankzij de blauwgrijze kleur van de gevels, die zijn opgevat als een fijnmazig open grid. Dit geeft de toren een zekere lichtheid ten opzichte van de massieve volumes op de campus.”

Het Nobel I-gebouw wordt opgetrokken in een betonskeletstructuur, waarbij hoofdaannemer MBG maximaal gebruikmaakt van prefab elementen (predallen, prefab balken, prefab kolommen, …) om de uitvoeringstermijn zo kort mogelijk te houden. Projectleider Hannah Van de Velde: “Het gelijkvloers en de eerste verdieping, die deels dubbelhoog zijn, worden geflankeerd door trapeziumvormige gevelkolommen. Deze worden ter plaatse gestort en afgewerkt met een architectonische prefab betonschil, die zoals eerder aangegeven een grijsblauwe kleur zal hebben. Vanaf niveau +2 wordt de dragende gevel bekleed met geplooide aluminiumcassettes in dezelfde tint, afgewisseld met verdiepingshoge raampartijen die een riante natuurlijke lichtinval en een weids uitzicht op de omgeving garanderen. De daktuin wordt omgeven door een slanke staalstructuur die letterlijk en figuurlijk de kroon op het werk zal vormen.” 

Aangezien duurzaamheid en energiezuinigheid belangrijke prioriteiten waren en het dakoppervlak van de toren beperkt is, werkte het consortium een inventieve oplossing uit om toch groene stroom te kunnen produceren. “Dankzij het uitkragende gordijngevelsysteem (50 cm ten opzichte van het glas) kunnen we in twee van de vier gevels zonnepanelen integreren én tegelijk voor voldoende zonwering zorgen. Bovendien zetten de PV-elementen de vooruitstrevendheid van het Nobel I-gebouw extra in de verf. Dat zijn drie vliegen in één klap”, benadrukt Loeters.

Snelheid was eveneens een cruciale randvoorwaarde in dit project. Zo moest het volledige ontwerp, inclusief technisch ontwerp en kostenraming, na amper vier weken tijd klaar zijn. De vergunning voor de bouw van Nobel I ging in op 27 maart. Vermits de eerste diensten er al in de zomer van 2024 hun intrek zouden moeten kunnen nemen, heeft MBG slechts een jaar en vijf maanden tijd om het imposante gebouw van A tot Z te realiseren. “Voor ons schuilt de grootste uitdaging in de strakke l­eanplanning”, benadrukt Van de Velde. “Dat we het torenvolume zo snel moeten optrekken, in combinatie met een kelderverdieping die met een beschoeiing van secanspalen moet worden uitgevoerd en de atypische gevelkolommen op de onderste twee verdiepingen, is niet evident. Bovendien kunnen we het groendak gerust als ‘zeer intensief’ bestempelen. Het is tevens een retentiedak, dus de combinatie van beplanting en waterbuffering is op die grote hoogte allerminst kinderspel, onder meer vanwege de forse windbelasting.” 

“Ook het gevelconcept, dat we nog ietwat hebben aangepast om horizontaal gelaagd te kunnen bouwen en zo tijd te winnen, vergt veel voorbereiding. Er is immers sprake van een bijzondere detaillering aan de binnenzijde: opengaande vleugels met een akoestisch tussenschot die je aan de buitenzijde niet ziet, maar die gebruikers de mogelijkheid bieden om extra te ventileren zonder bijkomende geluidshinder. Kortom: aan uitdagingen geen gebrek, maar we hebben er vertrouwen in dat we deze prestigieuze opdracht tot een goed einde zullen brengen. Ons projectteam staat op de rails en twee keer per week zitten we met alle betrokken partijen samen om de puntjes op de ‘i’ te zetten. Nu het voortraject goed en wel achter de rug is, kijken we met z’n allen uit naar de effectieve uitvoering!”