Landgoed De Lathmer in Wilp: Veilig wonen op een groen landgoed

Gedurende de afgelopen jaren zijn er op dit prachtige uitgestrekte en boomrijke landgoed diverse nieuwe zorggebouwen geplaatst. Dirk Venema, directeur Vastgoed & Bedrijfsdiensten bij Zozijn en architect Rik Lagerwaard vertellen over de invulling van het mooie landgoed

Op landgoed De Lathmer in Wilp wonen bijna vierhonderd mensen, die zich thuis voelen in een beschermende leefomgeving. Op het autoluwe landgoed voor complexe VG-zorg zijn allerlei voorzieningen te vinden, zoals woningen, dagcentra, een behandelcentrum, een ZMLK-school, een Cruyff Court, een zwembad, een kinderboerderij en zelfs een kasteel. De voorbije tien jaar heeft deze Zozijn-locatie – één van de vele locaties in Gelderland en Overijssel – een gedaantewisseling ondergaan: er verrezen tal van nieuwe levensloopbestendige zorggebouwen op het landgoed, die zorgvuldig ingepast zijn in de groene omgeving.

De grootschalige herontwikkeling van het Wilpse landgoed werd gestart naar aanleiding van een inventarisatie door het ministerie van VWS in 2008. “Een aantal van de zorggebouwen op het landgoed viel destijds onder ‘code rood'”, vertelt Venema. “De gebouwen voldeden niet meer aan de toenmalige eisen. Daarom hebben we een plan gemaakt voor nieuwe zorggebouwen op deze locatie, met als uitgangspunt dat we een zorglandgoed wilden realiseren voor intensieve zorg in een veilige omgeving.”

Het realiseren van een zorglandgoed is een ingewikkelde puzzel, die zorgvuldige voorbereiding vereist. “Daarom hebben we het project gefaseerd aangepakt”, benadrukt Venema. “Die fasering heeft onder meer te maken met de kasstromen en het feit dat je bijvoorbeeld tijdelijke huisvesting moet regelen voor bewoners, dus een zware logistieke uitdaging. Ook is het belangrijk om goede partners te vinden voor de opgave, zoals architecten en bouwers (zie volgende artikel). Het is een complex traject dat om zorgvuldigheid vraagt. In 2010 zijn we begonnen met bouwen en de eerste oplevering vond plaats in 2011. Sindsdien leggen we elk jaar een stukje van de puzzel.” Aanvankelijk was de herontwikkeling gericht op het vervangen van de ‘code rood’-gebouwen. “Maar ondertussen gaat het om veel meer”, zegt Venema. “Het gaat erom dat we een groen landgoed creëren, waar mensen zich prettig en veilig voelen.”

Het resultaat van die insteek mag er zijn. Wie landgoed De Lathmer nu bezoekt, treft een ruim en opvallend groen gebied, met verspreid over de ruimte een serie moderne zorggebouwen die elk een eigen uiterlijk hebben maar toch bij elkaar passen. Dat is niet in de laatste plaats de verdienste van Rik Lagerwaard, die als architect tekende voor een flink aantal van de gerealiseerde zorggebouwen. Hij ontwierp onder meer verschillende woonvoorzieningen voor intensieve begeleiding, een nieuw behandelcentrum en de uitbreiding van het Dienstencentrum.”Het ontwerpen van zorggebouwen is een proces van gezamenlijkheid”, benadrukt hij. “Wij hebben verstand van ontwerpen en bouwen, en Zozijn heeft verstand van zorg. Gezamenlijk kom je tot de beste oplossing. Op basis van een stedenbouwkundig plan en een globale opgave van ruimten zijn wij gaan ‘rekenen en tekenen’, met een mooi gevarieerd landgoed als resultaat.”

De voorwaarden die vermeld stonden in het PvE hadden onder meer betrekking op de gewenste sfeer (‘familiearchitectuur’) en de gewenste materialisering (‘ambachtelijk’). Daarnaast zijn er natuurlijk allerlei relevante zorginhoudelijke aspecten – zoals de ruimte per cliënt – waarmee in het ontwerpproces van alle gebouwen rekening werd gehouden. “We ontwierpen op basis van 60 vierkante meter BVO per cliënt. Daarnaast is het in de zorg belangrijk om grondgebonden te ontwerpen. En ook techniek speelt in de zorg natuurlijk een steeds belangrijkere rol.” Lagerwaard had kortom te maken met nogal wat parameters. “Dat is precies het werk van de architect”, zegt hij. “We hebben in de loop der jaren veel ervaring opgedaan op het gebied van zorgarchitectuur en zijn er dus aan gewend om in een complex samenstel van eisen tot een ontwerp te komen dat voldoet aan alle behoeftes, en dat bovendien een prettige verblijfsruimte biedt.”

“Aanvankelijk was het de bedoeling om voor de gebouwen telkens met een andere architect te werken”, vertelt Venema. “Maar al snel bleek dat de samenwerking met Rik Lagerwaard erg goed verliep en dat de ‘toon’ van de ontwerpen ons erg aanspreekt. Daarom is het grootste deel van de gebouwen door hem ontworpen. Er zijn gebouwen ontworpen waarin mensen zich prettig voelen. Dat is voor ons belangrijk: mensen staan bij Zozijn centraal.” De architect is het ermee eens. “De gebouwen zijn slechts het decor. Ze bieden de cliënten een prettige omgeving, waarin ze zich vertrouwd voelen.” Ook duurzaamheid is daarbij van groot belang, benadrukken beiden. “Dat betekent dus ook dat je geen modegevoelige architectuur moet maken”, beklemtoont Venema. “We willen prikkelarme zorggebouwen die lang kunnen meegaan, met aandacht voor een prettige ruimtewerking, zichtlijnen, daglicht en frisse lucht.”

Het landgoed is nog niet helemaal af; er staan momenteel nog drie gebouwen op de rol. Deze zullen gedurende de komende periode gebouwd worden, opnieuw op basis van een ontwerp van Lagerwaard Architecten. Venema en Lagerwaard wijzen op een grote overzichtkaart van het gebied, waarop de nog te verrijzen gebouwen reeds ingetekend staan. “Zoals je ziet is het gebied heel ruimtelijk opgezet”, zegt Venema concluderend. “In het stedenbouwkundige plan speelt ‘groen’ een hoofdrol.” Lagerwaard: “De gebouwen zijn als een ring om de open plekken geplaatst, waardoor het groen in de periferie van het landgoed een prettige beschuttende functie heeft behouden.” Deze keuze maakt van De Lathmer een prachtig ruim en prettig landgoed, waar de bewoners echt centraal staan. Venema: “Dit is een duurzaam zorgpark geworden.”