Licht in de operatiekamer Comfort en efficiëntie nemen toe

Hoewel operatiekamers zich kenmerken door een vast lichtniveau, worden ook hier de nieuwste technologische ontwikkelingen op het gebied van lichtsturing en lichtmanipulatie toegepast. Bouwen aan de Zorg sprak erover met Jacques Brouhier, communicatieverantwoordelijke voor de Benelux bij armaturenfabrikant en lichtspecialist Zumtobel.

“In operatiekamers zijn alle mogelijkheden die de huidige lichtmanagementsystemen bieden niet nodig, maar de perfectionering van led’s opende nieuwe mogelijkheden die het comfort voor de chirurgen sterk vergroten”, aldus Brouhier. “Naast het algemene witte licht met een hoge kleurweergave voegen we bijkomende rode, groene en blauwe led’s toe. Door één van die kleuren te versterken kunnen we in de verlichte omgeving de contrasten veranderen. Bloed heeft een heel specifieke kleurschakering, al valt dit bij normaal daglicht niet op. Maar door in de operatiekamer de verlichting extra blauw en/of groen te maken, wordt het kleurverschil tussen het bloed en de roodachtige lichaamsorganen vergroot, zodat de chirurg meteen elke kleine bloeding opmerkt. We wisten al langer dat dit kon, omdat het voor de weergave op beeldschermen al was ingeburgerd. Maar de rechtstreekse vergroting van het kleurencontrast op het lichaam van de patiënt zelf, is een nieuwe toepassing. Het ASZ in Aalst is één van de eerste gebruikers ervan.”

De nieuwe toepassingen zijn ontwikkeld als gevolg van de internationale vraag ernaar. “De medici vermoeden wat er mogelijk is op basis van bestaande toepassingen. In het farmaceutisch onderzoek bijvoorbeeld wordt bij proefdieren al langer gewerkt met rood licht, om hun slaapcycli niet te verstoren. Zo ontvangen we meer en meer vragen die vroeger niet bestonden. Een groot deel daarvan betreft de flexibele aanpassing van het lichtniveau. De bediening van de verlichting moet uit veel meer bestaan dan aan- en uitknoppen”, zegt de verlichtingsspecialist.

In een operatiekamer ligt dimming niet voor de hand, of toch? “Chirurgen kunnen er vragen om het licht te concentreren op het ‘operatietheater’ en de lichtsterkte in de rest van de kamer te verminderen, zodat de achtergrond de aandacht niet kan afleiden.” De led-technologie heeft hier pas een opvallende vooruitgang geboekt. “Vaak is een verlichtingssterkte van 1.000 lux vereist, maar om een operatietheater te verlichten vragen chirurgen soms 10.000 tot 100.000 lux. Tot voor kort was 1.000 lux voor led’s al behoorlijk hoog; meer licht kon alleen door meer armaturen te plaatsen. Nu bereiken we met led’s hetzelfde niveau als met fluorescentielampen. Door het gebruik van microprisma’s en speciale lenzen is ook het verblindingsrisico tot op dit niveau teruggebracht.” Voordeel van led’s ten opzichte van fluorescentielampen is dat het niet meer nodig is refractoren en veiligheidsglas te gebruiken.

Brouhier verwacht in de nabije toekomst verdere efficiëntieverhogingen. “Alle grote fabrikanten zijn ermee bezig.”

Tekst: Koen Mortelmans