‘Maak wayfinding integraal onderdeel van het ontwerp’

In grote publieksgebouwen, zoals een ziekenhuis, is oriëntatie en de manier waarop mensen de weg vinden van groot belang. Wayfinding is de term daarvoor. Veelal heeft dit aspect niet de rol die het verdient, vindt Rob Wehkamp, directeur Benelux van ID-LAB. “Een ziekenhuis is vaak een productiehuis om het zorgproces te faciliteren. Dat sluit niet altijd aan op de belevingswereld van de patiënt. Wij proberen die twee invalshoeken te combineren.”

Australië is op het gebied van wayfinding verder dan Europa. “Als daar een architect wordt uitgenodigd om deel te nemen aan een tender voor een publieksgebouw, dan is hij verplicht om een wayfinding-consultant in te schakelen”, weet Wehkamp. “Het is niet wettelijk verplicht, maar doe je het niet, dan heb je daar weinig kans op gunning. Daarom zijn ze daar veel verder met het integreren van wayfinding in ontwerpen voor publieke gebouwen. Wij brengen die kennis graag over naar de Europese markt.” 

ID-LAB is een advies- en ontwerpbureau dat zijn oorsprong vindt in Australië en tegenwoordig een bureau heeft in Nederland, voor de landen in Noord-Europa en in Frankrijk, voor Zuid-Europa. De referentielijst telt inmiddels zeventig ziekenhuizen, waarvan acht in de Benelux. Een recent project is het nieuwe Amphia Ziekenhuis in Breda, waar ID-LAB het ontwerp voor de wayfinding op zich nam. Wehkamp: “Voor zo’n groot project ontwikkel je samen met verplegend personeel, specialisten en andere stakeholders een wayfinding-strategie zodat het eindresultaat klopt met de processen die in het ziekenhuis plaatsvinden. Bij mijn weten is dit de eerste keer dat wayfinding bij de bouw van een ziekenhuis in Nederland zo vroeg en zo intensief deel uitmaakte van het ontwerpproces. Het design van het hele systeem is afgestemd op het architectonische ontwerp van Wiegerinck en uitgebreid getest met bezoekers, inclusief mensen met een visuele of andere beperking.”

“Als we vroeg aan tafel zitten, kun je zelfs nog architectonische of bouwkundige aanpassingen inbrengen die voor de wayfinding veel meer effect hebben dan allerlei bordjes”, stelt Wehkamp. “Het kan bijvoorbeeld een enorm effect hebben als je een liftopgang een kwartslag draait, waardoor de hele routing logischer wordt. Of wat denk je van de routing naar de spoedeisende hulp, dat is in Nederland en België bij heel wat ziekenhuizen onvoldoende geregeld. Het lijkt mij van groot belang dat mensen die spoedhulp nodig hebben, in één keer de goede weg vinden, vooral ‘s nachts. Zo hebben we bij het AZ Zeno in Knokke-Heist rode poorten geplaatst die ondubbelzinnig de juiste route naar de spoedhulp duidelijk maken.”

De werkwijze van ID-LAB is gebaseerd op het 4D Wayfinding Model. Wehkamp: “Leveranciers van bewegwijzering focussen zich meestal op omgeving en oriëntatie, grafisch designers meer op organisatie en oriëntatie. Wij nemen alle invalshoeken mee, met speciale aandacht voor de operationele processen. Zo krijgt wayfinding, dat een veel grotere rol speelt dan menigeen vermoedt, de aandacht die het verdient en wordt het een integraal onderdeel van het ziekenhuis, dat ook daadwerkelijk goed functioneert. Wat dat betreft is elk ziekenhuis anders.”

ID-LAB heeft hierover in opdracht van NSW Health Department in Australië een publicatie samengesteld: Wayfinding for Healthcare ­Facilities. “Daarin maken we duidelijk dat ontwerp en beheer van bewegwijzering in zorginstellingen altijd rekening moet houden met de gebruiker. Het biedt tevens een raamwerk voor het begrijpen van goede bewegwijzeringspraktijken en bevat een stapsgewijze handleiding voor effectieve bewegwijzering. Geïnteresseerden kunnen deze uitgave gratis bij ons opvragen.”