Meer variatie nodig in woonvormen

HevoFame verzorgt woonomgevingen voor mensen met een zorg- en ondersteuningsvraag. Vaak gaat het om wonen en zorg voor ouderen, maar het betreft evengoed passend vastgoed voor andere zorgbehoevende groepen. “Voor al die mensen geldt dat we goed naar hun woonvoorkeur moeten luisteren en meer variatie in woonvormen moeten bieden”, aldus René Lolkema, partner bij HevoFame.

Met de groei van het aantal ouderen groeit de vraag naar geclusterde en nieuwe woonvormen. Veel ouderen willen wel verhuizen, maar er is onvoldoende passend aanbod. En die groep wordt almaar groter, weet Lolkema maar al te goed. “Het nieuwe kabinet, minister voor Volkshuisvesting Hugo de Jonge voorop, erkent de gevolgen van toenemende vergrijzing. Het is belangrijk dat het Rijk gemeenten meer stimuleert om werk te maken van nieuwe woon-zorgvormen. Een commissie onder leiding van Wouter Bos heeft dat twee jaar geleden ook geadviseerd; we moeten langer zelfstandig thuis wonen beter mogelijk maken. Dat betekent volgens ons dat veel meer variatie in woonvormen moet ontstaan.”

“Een oudere voelt zich nooit oud”, benadrukt Lolkema. ”We moeten die mensen verleiden om te verhuizen, maar het aanbod is nog te beperkt. Het gaat daarbij niet alleen om het juiste vastgoed. Het gaat ook over de ontwikkeling van levendige locaties en goede mogelijkheden voor ontmoeting.” Bieden geclusterde woonvormen dan de oplossing? “Een groeiende groep ouderen wil zelf bepalen hoe die laatste levensfase eruit ziet en zelf bepalen welke zorg er wordt verleend. Ook willen deze mensen invloed hebben op hun woonomgeving. Daar horen andere woonvormen bij.” 

Lolkema denkt dan aan ‘woningen bij elkaar’ waar de zorg op een goede manier in de eigen woning kan worden georganiseerd. “Clustering kan heel verschillende gedaantes krijgen. Woonvoorkeuren variëren. De één heeft behoefte aan een kleine eengezinswoning, de ander verlangt een appartement met drie kamers of wellicht twee kamers met gemeenschappelijke voorzieningen om bezoek te ontvangen. Uit onderzoek blijkt ook dat mensen graag in hun oude buurt blijven. Zij vragen om een veilige woonomgeving. Niet op de laatste plaats is het belangrijk om vereenzaming tegen te gaan. Cruciaal is, ik zeg het nogmaals, dat we heel goed naar de wensen van onze ouderen luisteren. En dat we efficiënte zorg mogelijk maken.”

“De oplossing zal in een dorp weer anders zijn dan in de stad”, vervolgt Lolkema. “Het gaat erom aansluiting te vinden bij het normale leven dat zij nu leiden. Ik zeg vaak: bij het stijgen van de leeftijd wordt de eigen leefwereld kleiner en kleiner, de wereld daar omheen moeten we daarom zo groot mogelijk laten zijn. Dat vraagt op lokaal niveau om visieontwikkeling over de goede dingen op de juiste plek en onderlinge afstemming van het toekomstige zorgaanbod.”

In Leeuwarden Goutum-Zuid is onlangs Jabikshof opgeleverd, een woon-zorgcentrum voor honderd mensen met dementie. De eerste bouwfase is gereed, de volgende komt eraan. “In het ontwerp hebben we veel aandacht besteed aan het begrip ‘herkenbaarheid’. Het complex oogt aan de buitenkant als gewone woningbouw; de bewoners hebben hun eigen appartement met een eigen badkamer. We hebben lange gangen weten te voorkomen; juist gangen maken dat dementerenden gaan dwalen. Bovendien is in de woningen sprake van voldoende daglicht. Dementerenden kampen vaak met een verstoord dag-/nachtritme. Het is dus belangrijk om te kunnen zien wanneer het licht is. De bouw wordt straks afgerond met een aantrekkelijke binnentuin. Ook dat vinden we belangrijk; mensen moeten op een veilige manier naar buiten kunnen.”

Lolkema is partner wonen en zorg bij HevoFame. In die rol houdt hij zich bezig met ontwikkelingsvraagstukken vanaf de initiatieffase tot de uiteindelijke realisatie. Hij vraagt daarbij aandacht voor de variatie binnen de groeiende groep dementerenden. “We spreken vaak over ouderen, maar Noorderbreedte biedt in Leeuwarden ook zorg aan relatief jonge mensen; 65-minners. Zij hebben andere wensen dan hoogbejaarden met dementie. We moeten altijd maatwerk leveren. Alleen dan lukt het mensen zo comfortabel mogelijk te laten leven.”

Een zo prettig mogelijk leven wordt volgens hem ook gerealiseerd voor jongvolwassenen met een beperking aan de Pratumplaats in Utrecht Leidsche Rijn. “We hebben eerst goed gekeken naar wat die groep nodig heeft. Daar hebben we een concept bij ontwikkeld en partijen bij gezocht die onze visie delen. Om hen zo zelfstandig mogelijk te laten wonen, voorziet ons ontwerp in de realisatie van tweekamerappartementen. De bewoners kunnen in hun eigen woning koken, daar bezoek ontvangen en de slaapkamer biedt ruimte voor een tweepersoonsbed. Ook belangrijk. Het pand staat middenin de wijk. De bewoners krijgen 24 uurs-begeleiding, gaan naar de dagbesteding of volgen met steun van maatschappelijke ondernemers in hun eigen buurt een werk-leertraject. Zo bieden we de mogelijkheid dat mensen zich binnen alle beperkingen ontwikkelen en daar is het ons om te doen.”