Meerminnehof in Mortsel

De bewoners van woonzorgcentrum Meerminne hebben dit voorjaar hun intrek genomen in het Meerminnehof. Fysiek amper honderd meter en op papier drie letters meer, maar inzake woonbeleving een wereld van verschil. Het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) van de stad Mortsel, de eigenaar en uitbater van Meerminne, koesterde al langer plannen om een nieuw woonzorgcentrum op te trekken. “De infrastructuur van Meerminne voldeed immers niet meer aan de huidige wettelijke eisen en comforteisen,” legt OCMW-voorzitter Chris De Ridder (CD&V) uit.

“Bij het opstellen van een stedelijk masterplan voor de zorg, bleek het voordeliger een nieuwbouw op te trekken dan het oude gebouw aan te passen aan de huidige behoeften van een woonzorgcentrum. De definitieve beslissing over wat er gebeurt met de voormalige bewonerskamers in het oude woonzorgcentrum moet nog vallen. We willen in ieder geval op de site een welzijnscampus uitbouwen, eventueel via het instappen van externe partners. Vanaf dit najaar renoveren we de serviceflats in het oude gebouw. Het dienstencentrum blijft er en intussen kreeg het consultatiebureau van Kind & Gezin er een plaats. Omdat de keuken mee naar de nieuwbouw verhuisde, konden we in Meerminne al een sociaal buurtrestaurant opstarten. Dat is alleen tijdens de middag open, want we willen geen concurrent zijn voor de lokale privéhoreca.” Het oude woonzorgcentrum telde negentig plaatsen, maar slechts zestig kamers. “Nieuwkomers konden er alleen starten in een tweepersoonskamer, ook al hadden ze geen enkele band met hun kamergenoot”, vertelt OCMW-secretaris Sophie Hermans. “Overstappen naar een eenpersoonskamer kon pas als er een vrijkwam. Naast wat irritatie over het gebrek aan privacy, zorgde dit voor bijna constante verhuisoperaties en sociale problemen. Die zijn er in het nieuwe gebouw niet.”

Vrijheid, blijheid
Het OCMW gaf architectenkantoor Conix RDBM de opdracht om een nieuw woonzorgcentrum te ontwerpen en aan aannemer Heijmans om het te bouwen. Als uitgangpunten kregen ze de toegespitste aandacht op huiselijkheid, veiligheid, geborgenheid en privacy mee. “Zo zijn er geen afzonderlijke, afgesloten zones voor dementerende bewoners. Iedereen kan overal vrij bewegen”, aldus De Ridder. “Wie begint te dementeren, moet ook niet intern verhuizen. De graad van zorgbehoefte heeft geen invloed op het comfort. Ons uitgangspunt is dat een bewoner niet naar een andere kamer moet verhuizen, indien hij of zij meer zorgbehoevend wordt. We passen de zorg aan de zorgbehoefte aan via de leefkaderbegeleiding. Leven in het Meerminnehof is leven in groep gedurende verschillende momenten van de dag. Afhankelijk van het zorgprofiel van de bewoner, zijn dit meer of minder momenten en andere leefkaders. Dat woord is geen synoniem voor leefeenheid.” Die werkwijze is gegroeid vanuit de ervaring met de vele interne verhuisoperaties in het oude gebouw. “We hebben ze opgebouwd via denkoefeningen, waaraan al onze medewerkers deelnamen. Ook de verhuizing hebben we zo gepland. Centraal in die denkoefeningen stond Victor, een fictieve bewoner.”

Ruim uitzicht
Het Meerminnehof bestaat uit twee volumes, die via een gang en twee patio’s met elkaar verbonden zijn. “De kamers zijn op de buitenkant georiënteerd, waar de bewoners maximaal van invallend daglicht kunnen genieten”, vertelt Wim Barbier, projectleider bij Heijmans. De ramen beginnen vrij laag, zodat de bewoners ook vanuit hun zetel of bed van een ruim uitzicht kunnen genieten. Elke kamer beschikt over een oproepsysteem, een kamerterminal voor zorgregistratie, een hoog-laag-bed, en een badkamer met inloopdouche. In totaal 32 eenpersoonskamers kunnen desgewenst worden omgevormd tot 16 tweepersoonskamers. Elke afdeling is uitgerust met leefruimtes, terrassen en een verpleegpost. Er zijn ook vijf afzonderlijke badkamers met ligbad.
Langs de kant van de patio’s bevinden zich brede wandelgangen, die elk gevoel van beslotenheid wegnemen. “We hebben één volume afgewerkt met gevelsteen, maar verder hebben we natuursteen en cederhout gebruikt. Het cederhout is niet behandeld, zodat het met de tijd vergrijst.” Op de begane grond bevinden zich naast de cafetaria een kapsalon, fysiotherapie, animatieruimten en kantoren. Ondergronds is er plaats om 53 wagens te stallen.
Een ketel op aardgas zorgt voor de ruimteverwarming. “Voor de verwarming van het sanitair water zorgt het energiedak”, legt Barbier uit. “Je kunt het vergelijken met een omgekeerde vloerverwarming. Elementen in het dak vangen de zonnewarmte op en leiden ze naar de warmwaterketels. Alles bij elkaar is het gebouw bijna energieneutraal.” De aanleg van een groendak behoorde budgettair niet tot de mogelijkheden. Het regenwater wordt daarom gebufferd in vier tanks, elk goed voor 20.000 liter. Het Meerminnehof gebruikt dit water om er de toiletten mee te spoelen.
Het woonzorgcentrum legt ook de nadruk op integratie in de buurt. “In de omgeving bevinden zich scholen en jonge gezinnen, wat afwisseling in de hand werkt. In de cafetaria – op de begane grond – kunnen en durven mensen van buitenaf gemakkelijk binnenstappen”, geeft de OCMW-voorzitter mee.

Kunstwerk
Omdat het OCMW werkte met Vipa-subsidies, moest het een deel van het budget gebruiken om kunst te integreren in de nieuwbouw. Dit aspect kreeg gestalte in de kleurrijke entreeluifel, een werk van Nick Ervinck. Die maakte eerder al naam met een abstract, eigentijds werk naast het vernieuwde Gallo-Romeins Museum in Tongeren.

Tekst: Koen Mortelmans
Foto: Sylvia Nuyts

FEITEN EN CIJFERS
PROJECT Meerminnehof, Mortsel
Opdrachtgever en zorgverlener OCMW, Mortsel
Architect Conix RDBM, Antwerpen
Aannemer Heijmans, Bilzen
Bedden en Nachtkastjes Haelvoet, Ingelmunster
Interieur Convents, Koersel
Bouwtijd februari 2013 – maart 2015
Capaciteit 121 bedden, waarvan 3 voor kortverblijf
Voetafdruk gebouw3.200 m²
Totale vloeroppervlakte 10.900 m²
Totale bouwkosten 15 miljoen euro,
waarvan 8,8 miljoen euro aan Vipa-toelagen