Nieuwe OK’s ZorgSaam – Johan de Feijter: ‘Lokale ondernemers leveren meer dan expertise’

Het traject naar het klinkende eindresultaat kende wel een klein dipje toen de aannemer failliet ging. “Het pakte uiteindelijk positief uit”, zegt Johan de Feijter, Manager Huisvesting & Techniek bij de Zeeuwse Zorggroep.

Het ziekenhuis heeft een visgraatstructuur. Het heeft een centrale gang als een grote aorta, met links de kliniek en rechts de poli’s en diagnostiek. “Ook al is het gebouw in de midlife (1988, red.), aan de goede aspecten wordt bij verbouwingen en renovaties niet getornd”, aldus De Feijter. “De systematiek is goed, het gebouw klopt. Het is goed onderhouden maar het wordt achterhaald door de tijd en techniek.”

In 2013 werden de eerste plannen gesmeed voor de realisatie van vier nieuwe OK’s en de renovatie van twee bestaande in Terneuzen. Toch duurde het nog een aantal jaren, ‘de economie liet het niet toe’, voordat er concrete stappen werden gezet richting uitbreiding en vernieuwing. Als De Feijter de animatiefilm van de nieuwe OK’s en de ruimten zoals de nieuwe CSA en entree voor de ambulances toont, wordt al snel duidelijk dat er weloverwogen stappen zijn gezet door ZorgSaam. Het bestaande OK-complex en de vier nieuwe OK’s vormen straks als ze klaar zijn (planning: december 2021) een modern blok. De architectuur van de nieuwbouw oogt strak en ruimtelijk. De Feijter vult de beelden aan met wetenswaardigheden. Zoals de raampartijen waardoor daglicht de ruimten binnen stroomt (‘beter voor het welbevinden van de patiënt en het OK-personeel’), de praktische ligging van de nieuwe OK’s ten opzichte van de bestaande en de vele techniek die het werken in de OK’s op een hoog niveau brengt. De OK’s maken deel uit van de lange termijn huisvestingsplannen van ZorgSaam.  Om die hoogwaardige OK’s zo efficiënt mogelijk te situeren en in te vullen, is iedereen die er in en rondom werkt, van schoonmaker tot medisch specialist, bij de totstandkoming betrokken. Tweeënhalf jaar was de voorbereidingstijd. “Lang? Als je het resultaat ziet, was het dat zeker waard.” De Feijter geeft een pluim aan Ina Roubos, die als externe met haar OK-kennis en -ervaring een belangrijke bijdrage heeft geleverd. “Ze combineert een bouwkundige achtergrond en OK-ervaring”, onderschrijft hij haar inbreng.

Van de wens om zes nieuwe OK’s aan het gebouw toe te voegen, is gaandeweg het traject afgestapt. “Uit inventarisatie en ervaringen blijkt dat we die capaciteit bedrijfsmatig niet nodig hebben. Bovendien kun je de bezettingsgraad verhogen door efficiënt gebruik van de OK’s.” Dat uitgangspunt zorgde, volgens De Feijter, voor veel discussie met de dokters. “De zorgmarkt verandert en dat geldt ook voor het werk in de OK’s. Nu kan door efficiënt gebruik na een operatie een nieuwe operatie veel sneller starten.” Er is niet gekozen voor een hybride OK. “Mocht daaraan behoefte zijn, dan kunnen we één van de nieuwe OK’s transformeren.” Een andere discussie betrof de afmetingen van de OK’s, die gaat van 36 naar 50 vierkante meter. De totale afmeting van de nieuwbouw bedraagt 425 vierkante meter, inclusief opdek. Door de nieuwbouw op palen te situeren, ze moest immers aansluiten op het bestaande OK-complex op de eerste etage, werd er ruimte gecreëerd voor de ambulances waarvan er voortaan vier binnen kunnen. “Op tekening leek het allemaal krap. We hebben een proefopstelling van een nieuwe operatiekamer gebouwd en iedereen uitgenodigd in de zogenoemde ‘mock-up’-opstelling. Het maakte ook de betrokkenen met bedenkingen enthousiast.”

Het bouwtraject werd ingegaan met een bouwteam. Richard Vorst van Abstractmanagement heeft de contracturele documenten opgesteld die het werken in een bouwteam borgen. Van het bouwteam maakten onder meer de bouwkundige huisaannemer en de W- (Zeeuws Verwarmings Unie) en E-installateur (Elektra 21) deel uit. De Feijter roemt hun onderlinge samenwerking. “Wij kennen hen en zij ons door en door.” De manager huisvesting vindt vooral dàt een belangrijk gegeven om te komen tot een optimaal resultaat. “Werken in de zorg vraagt begrip en meevoelen voor een organisatie die 24 uur in bedrijf is.” Alles liep gesmeerd maar toen de bouwkundige aannemer het economisch niet meer kon bolwerken, vroeg dat wel om snel anticiperen. Toen rees de vraag of een bouwkundig aannemer als hoofdaannemer wel harde noodzaak was. ZorgSaam heeft ervoor gekozen om het project af te maken zonder hoofdaannemer. De eigen projectorganisatie organiseert de aansturing van de diverse onderaannemers nu zelf. Gino de Jonghe was al projectmanager en neemt als interne de taak van de aansturing op zich. Vanuit een plaatselijke aannemer werd een werkvoorbereider ingehuurd en projectleider Carlo Hamelink vult de rol van uitvoerder in. “Hij werkt al vele jaren voor ZorgSaam en kent het project en de organisatie.
Alles draait toch om verbindingen tussen partijen, die ook een aannemer inhuurt. Het resulteerde inmiddels al in meer onderlinge synergie.” 

De noodzakelijke omslag smaakt naar meer, blijkt als De Feijter vertelt. Hij prijst zich gelukkig dat hij een professionele projectorganisatie heeft en zaken doet met plaatselijke bedrijven. “Zij zijn vertrouwd met de cultuur en hebben vanuit hun rol in de samenleving de bereidheid om een mooi, kwalitatief hoogwaardig product te realiseren. Misschien voelen ze zich meer uitgedaagd. Noem het gerust ‘gepaste trots’.” Die wordt door De Feijter nog eens benadrukt met een ‘prachtig resultaat, zelfs nagenoeg geen restpunten’.

Vanzelfsprekend gingen bij de ‘noodzakelijke omslag’ ook de gesprekken over tarieven weer over tafel. “We hebben onze voorkeuren uitgesproken, er aan gekoppeld dat er geld verdiend mag worden maar onder voorwaarden van realistisch blijven en de planning respecteren.” Het bleek geen probleem. De oplevering van de nieuwe OK’s (fase 1) was op 1 juni. Na 2,5 week grondig testen en trainen ging op 22 juni de eerste patiënt in de nieuwe OK op tafel. Dat nog geen enkel kritisch puntje De Feijter heeft bereikt uit de OK, ziet hij als een compliment aan iedereen die er aan heeft gewerkt. Overigens is het werk nog niet klaar. Behalve dat de oude OK-ruimtes nu in fase 2 onder handen worden genomen, lonken ook de poliklinieken en kantoren naar renovatie.    

Danny van de Velde (Elektra 21) en Walter Paridaen (Zeeuwse Verwarmings Unie) kijken met plezier terug op de gerealiseerde nieuwe operatiekamers in het ziekenhuis in Terneuzen. 

Momenteel richten zij zich met hun collega’s op de renovatie van de bestaande OK’s. “Onze grootste uitdaging was de onderlinge coördinatie”, zegt Van de Velde. “Er zijn veel partijen bij betrokken en dat vraagt een haast ingenieuze afstemming.” Paridaen vestigt de aandacht op de faseringen: “Al die fases hebben een verschillende omvang en vragen om een unieke aanpak. Bovendien werken we in een 24-uurs bedrijf, waar de zorg geruisloos moet doordraaien.” Beide heren verwijzen ook naar COVID-19-periode, waarin het werk doorgang vond en vindt. Van de Velde: “We werken kort bij de intensive care. Ook bij ons ligt een stuk verantwoording om daar goed op te anticiperen.” Paridaen: “We werken veelvuldig met mondkapjes op.”

Zowel Elektra 21 (onderdeel van de 21 Groep) als de ZVU kennen de wensen en behoeften van opdrachtgever ZorgSaam. De medewerkers van beide ZorgSaam-huisinstallateurs voelen zich thuis in het ziekenhuis van de opdrachtgever. Elektra 21 is verantwoordelijk voor de aanleg van de elektra, van bekabeling tot brandmelding en toegangscontrole. Bij ZVU is onder meer de verwarming, koeling en sanitair in vakkundige handen. Met ‘200.000 kubieke meter lucht inblazen in een uur’ (afhankelijk van de bezetting van de OK), illustreert Paridaen één facet van het project. Een ander belangrijk aspect: alle vier de nieuwe OK’s moeten volledig zelfstandig kunnen functioneren. “En dat kunnen ze”, zeggen beide heren in koor. Van de Velde wil nog kwijt dat ook het lichtplan een bijzonder karakter heeft. “Groen of wit licht: het kan ingesteld worden afhankelijk van onder meer de operatie en de patiënt.”

“Operatiekamers worden groter en dat heeft natuurlijk alles te maken met de toename van de techniek. Vooral de hybride-versie vraagt om veel ruimte.” Ina Roubos van OK Expertise noemt enkele aspecten, die ze de voorbije jaren heeft zien veranderen. 

De zelfstandig OK-adviseur geeft aan graag in een vroeg stadium bij de bouwplannen betrokken te worden. Maar zeker zo belangrijk vindt ze dat gebruikers worden meegenomen in de ontwikkeling van nieuwbouw of renovatie. “Simuleer het ontwerp met een ‘mock-up’. Het maakt het onzichtbare meer concreet.” Roubos spreekt uit ervaring. Ze zag de OK als assistente en teamleider. In het UMC in Utrecht had ze als OK-manager achttien OK’s onder haar hoede. In die hoedanigheid werd ze overal bij betrokken, kreeg ze bouwtekeningen onder haar neus met een keur aan vragen. Roubos vond het niet alleen een uitdaging en leuk, het was voor haar vanzelfsprekend om in de avonduren Bouwkunde te gaan studeren. Inmiddels adviseert ze ziekenhuizen, van Breda en Eindhoven tot Amsterdam. Ook voor ZorgSaam ging ze met succes aan de slag in Terneuzen. “Elk project heeft zijn uitdaging en vraagt om inlevingsvermogen”, vat ze haar vele OK-ervaringen samen.