OK-simulator; aanpasbare ruimte voor ontwerp en inrichting van operatiekamers

Op 22 januari 2015 werd de OK-simulator officieel geopend bij TNO in Soesterberg. De flexibele ruimte met verplaatsbare wanden, pendels, apparatuur en monitoren is volgens de onderzoekers in Soesterberg uniek in Europa. Het concept is samen met leveranciers en zorgverleners ontwikkeld.

Ongeveer 120 geïnteresseerden, voornamelijk uit de zorg, zagen de flexibele OK-simulator. De middag werd ingeleid met presentaties waaruit bleek dat er in de chirurgische zorg veel staat te veranderen. Naar verwachting wordt frequenter gekozen voor een minimale invasieve ingreep. Om een betaalbaar antwoord te bieden op de vergrijzing, lijkt het noodzakelijk om combinaties van technieken te gebruiken, waarvan is aangetoond dat ze werken. Bijvoorbeeld door cruciale operatie-informatie te bundelen op één beeldscherm.

Jos Keurentjes, chief scientific officer bij TNO, legde uit dat de OK-simulator is ontstaan door samenwerking en functioneert als een lerend systeem. Door gebruikerservaringen terug te koppelen, wordt het concept verder vormgegeven, bijvoorbeeld met robotsimulatie.

OK van de toekomst
Roberto Traversari, senior scientist bij TNO, verbaasde zich jaren geleden over OK-complexen, toen hij als buitenstaander deze markt ging onderzoeken. Veel ziekenhuizen bleken telkens zelf het wiel te willen uitvinden bij het ontwerpen en inrichten van operatiekamers. Traversari was in 2011 één van de masters bij een door onder andere het UMCG en TNO georganiseerde masterclass over de OK van de toekomst. Hij ontwikkelde samen met de markt en zorginstellingen het idee voor een OK-simulator, die eind 2014 gestalte kreeg.

Uit de videopresentatie van Traversari bleek dat het verplaatsen van wanden van de OK-simulator met twee mensen en een trapje makkelijk verloopt. Pendels zijn eenvoudig te verplaatsen en te verankeren in het stalen roosterplafond. Door op afstand met slimme camera’s mee te kijken, zijn de ‘hotspots’ in de operatiekamer te herleiden. De OK-simulator is op basis van een bedrag per tijdsdeel te gebruiken door ziekenhuizen, consultants, leveranciers en onderzoekers. TNO biedt, volgens Traversari, met de flexibele OK-simulator een platform voor kennisdeling, onderzoek en productontwikkeling.

High-end operaties
‘Trends en ontwikkelingen in de OK’ vormde het onderwerp van de presentatie van Ivo Broeders. De hoogleraar van de faculteit Technische Geneeskunde en chirurg bij het Meander Medisch Centrum,  gaf een visie op de periode tot 2025 en voorspelde dat de chirurgie enorm gaat veranderen. Moleculaire geneeskunde zal bijvoorbeeld een belangrijkere rol spelen en er wordt minder ‘open’ geopereerd, maar vaker via vaten of kleine incisies. Daarnaast voorspelde de hoogleraar meer aandacht voor geriatrische vraagstukken. De OK-complexen zullen volgens Broeders superefficiënt worden in routinematige processen en operaties (95%). Ziekenhuizen kunnen zich profileren met high-end operaties in een bepaald specialisme (5%). Het verrichten van echo- of röntgenonderzoek in de OK tijdens een operatie zal heel gewoon worden. Tot slot wees de hoogleraar erop dat bij de totstandkoming van operatiecomplexen veel partijen belangen hebben en sommige partijen grote financiële belangen. Ook gaf hij aan dat de tijd van vrijblijvendheid echt voorbij is. De hoogleraar pleitte voor het gebruik van bewezen technieken, al dan niet in combinatie. De OK-simulator is volgens de hoogleraar een ‘fantastisch’ idee om kennis te delen en productontwikkeling te stimuleren.

Tonnen besparen
Namens het UMC Utrecht gaf adviseur bouw Ina Roubos een presentatie over de ervaringen met een eigen OK-dummy voor de eigen OK-verbouwing, waarvan een deel op 23 februari wordt opgeleverd. Het academisch centrum werkte stapsgewijs toe naar een optimaal ontwerp met tekeningen, 120 verschillende schaalmodellen en een simulatie op werkelijke grootte.    u
Volgens de adviseur bouw is het nuttig om vroeg in het ontwerpproces zaken te visualiseren op een manier die helder is voor zorgverleners.

In een OK-simulator kunnen operaties nagespeeld worden met bijbehorende logistiek van goederen. Dankzij de dummysessies kunnen ziekenhuizen tonnen besparen, becijferde Roubos. De simulaties kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden voor het controleren en finetunen van de grootte van de OK, de grootte van het plenum en de reikwijdte van een pendel. Ook andere ruimtes zoals de recovery en holding verdienen een simulatie, bleek uit de presentatie. De adviseur bouw van het UMC Utrecht bepleitte om juist de meest kritische mensen te betrekken bij het ontwerpproces, van de raad van bestuur tot de werkvloer. En, om alle operatie-informatie te bundelen op één scherm, een ‘wall of knowledge’.

Benchmarking
Tot slot gaf Lizette Berkx namens het Erasmus Medisch Centrum uit Rotterdam een presentatie over de aankomende Benchmarking OK 2015. Dit congres vindt plaats op 26 juni en stelt het delen van ervaringen in de OK centraal. Veel aandacht zal er zijn voor Evidence Based Healthcare Design en benutting van de OK-tijd.  Aansluitend aan de presentaties was er een bezichtiging van de OK-simulator en een borrel. Daarmee kwam een eind aan een inspirerende middag boordevol innovaties en slimme ideeën voor duurzame en hoogwaardige zorg in Nederland.

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen | Foto’s: Martijn van den Bouwhuijsen/TNO

Lycalux, de  innovatieve partner in led-verlichting voor ziekenhuizen
Lycalux is in de ziekenhuiswereld de innovatieve partner voor led-verlichting. Het bedrijf is trots op het feit dat ze nu het gehele verlichtingspakket aan kan bieden aan ziekenhuizen.

Voor de operatiekamer kunt u naast de periferieverlichting nu ook terecht voor led-plenumverlichting en de operatielampen van Admeco. De plenumverlichting is recent door Lycalux geïntroduceerd bij diverse ziekenhuizen. Lycalux heeft de exclusieve rechten voor de operatielampen van Admeco. Deze lampen zijn door TNO getest en voldoen aan de nieuwe richtlijn 7 van het VCCN. Hierbij is bepaald wat het effect van de operatielampen is op de prestaties van het luchtbehandelingsysteem.

Daarnaast heeft Lycalux voor de overige ruimtes in het ziekenhuis een compleet led-verlichtingspakket beschikbaar.

Voor meer informatie: www.lycalux.nl