Onderzoek evidence-based design Hanzehogeschool: Wat is bewezen effectief?

Onderzoeker Emma Zijlstra, gespecialiseerd in dienstverlening en facility management, neemt daarbij evidence-based design in de zorg voor haar rekening. “Doel van het onderzoek is om de impact van zorggebouwen op de gezondheid en het welzijn van patiënten en zorgverleners te verbeteren. Daartoe is het van belang om de daadwerkelijke effecten beter in kaart te brengen”, zegt ze. 

Opgeleid aan de Hanzehogeschool (bachelor Facility Management) en Rijksuniversiteit Groningen (master Bedrijfskunde) richt Zijlstra zich in haar onderzoek op hoe mensen gebouwen beleven wanneer zij medisch onderzoek moeten ondergaan of als ze ernstig ziek zijn en herstellen van een operatie. De patiënt/cliënt staat centraal en medewerkers zijn betrokken. Zijlstra heeft uitgebreide ervaring met onderzoek naar de invloed van gebouwen op het welbevinden van patiënten. Zij promoveerde in maart dit jaar al op het onderwerp aan de Rijksuniversiteit Groningen. Uit haar proefschrift ‘The impact of the hospital environment’ blijkt dat ‘een doordachte inrichting en indeling van ziekenhuizen het psychosociale en zelfs fysieke welzijn van patiënten kan verbeteren’.

Zijlstra deed in het kader van haar promotie onder meer praktijkgericht onderzoek op de afdeling radiologie van het UMCG. “Daarbij zijn onder meer natuurbeelden getoond tijdens CT-scans. Wat je ziet, is dat deze een positief effect hebben op het stressniveau van patiënten, de hartslag en de bloeddruk. Mijn huidige postdoc-aanstelling richt zich op het onderzoeken van de effecten van de gebouwde omgeving in de gezondheidszorg.” Wat is bewezen effectief en kan daadwerkelijk het verschil maken? “Er is steeds meer aandacht voor mensen in zorggebouwen, maar er is nog weinig evidence-based design. Wat zijn de daadwerkelijke effecten op het welbevinden van mensen? Ook zien wij dat er nog te veel over mensen wordt gepraat in de ontwerpfase, maar nog te weinig met de mensen zelf. Dat is ingewikkeld, omgevingsspecifieke factoren en menselijke behoeften zijn niet altijd dezelfde, maar het is wel nodig.”

Het postdoctorale onderzoek van Zijlstra is onderdeel van het programma ‘Gezonde gebouwen’, waarin het lectoraat Facility Management van Hanzehogeschool Groningen vijf jaar lang onderzoek doet naar de invloed van de gebouwde omgeving op de gezondheid en het welzijn van mensen. In het onderzoek gaan 25 onderzoekers en 2 lectoren van het Kenniscentrum NoorderRuimte praktijkgericht onderzoek doen naar de invloed van de gehele gebouwde omgeving op gebruikers. Zijlstra neemt de zorgsector voor haar rekening. “Mijn onderzoek richt zich op de gehele gezondheidszorg, dus niet alleen de ziekenhuizen.” Hanzehogeschool Groningen heeft de verwachting dat de onderzoeksuitkomsten ontwerpers en beslissers in de praktijk beter in staat stellen optimale zorggebouwen te creëren, met een positieve impact op patiënten, cliënten, bewoners en zorgprofessionals. De resultaten worden daartoe in onderwijssituaties, praktijksituaties en wetenschappelijke publicaties gedeeld.

Doel is om de kwaliteit van de zorg als geheel te verbeteren. Zijlstra: “De situatie in een academisch ziekenhuis is uiteraard een andere dan die in een woonzorgcentrum. In het UMCG zag ik bijvoorbeeld dat een goede bewegwijzering en dienstverlening door ziekenhuispersoneel c.q. servicepunten al een groot verschil kan maken. Hoe eenvoudiger de weg door de gebouwen naar de polikliniek, hoe efficiënter, en dan zie je dat de juiste menselijke dienstverlening op de juiste plek veel kan helpen in een groot ziekenhuis. Dat is uiteraard iets anders dan de behoefte aan sociaal contact dan wel privacy tijdens behandeling of verblijf, en hoe je een gebouw daartoe inricht. Feit is dat er veel meer onderzoek beschikbaar moet komen om de effecten van de gebouwde omgeving op de mens in kaart te brengen en de zorg daadwerkelijk te verbeteren.”