Platform over bouw en ontwikkeling in de zorg in Vlaanderen en Nederland
Oriëntatie nieuwbouw is houvast voor bewoners met Korsakov
De kaarsrechte gevels van de woonvleugels zijn esthetisch verfraaid met wit gekeimde schakels.

Oriëntatie nieuwbouw is houvast voor bewoners met Korsakov

Kaarsrechte woonvleugels met individueel karakter

Het groene, heuvelachtige terrein van woonzorglocatie Krönnenzommer in het Twentse Hellendoorn doet met haar pittoreske chalets en landhuizen denken aan een Zwitsers bergdorp. Een ideale, prikkelarme omgeving voor mensen met de ernstige geheugenaandoening Korsakov, die hier wonen èn werken in fonkelnieuwe gebouwen. Voor deze nieuwbouw was een heldere, eenduidige oriëntatie prioriteit nummer één.

Het werkgebouw is gescheiden van het woongebouw.

Zorgverlener ZorgAccent heeft op deze lommerrijke locatie plaats voor circa 160 mensen met somatische (longstay en reactivering) en psychogeriatrische klachten, Korsakov en ouderen met psychiatrische problemen. Ze wonen er permanent of bezoeken de dagbesteding. Ongeveer de helft van deze cliënten heeft de aandoening Korsakov en nog eens achttien mensen met dezelfde kwaal wonen in de aangrenzende gemeente Nijverdal in kleine woongroepen.

Elke vleugel heeft zijn eigen tuin en ingang.

Het is absoluut geen ‘straf’ om de dag op Krönnenzommer door te brengen. Houten chalets en landhuizen worden omzoomd met uitgestrekte bossen en fraaie bloemen- en groentetuinen die met liefde door de bewoners en gebruikers van de dagbesteding worden onderhouden. In het centraal gelegen woonzorgcentrum zijn het kantoor van ZorgAccent, een huiswinkel, dagactiviteitencentrum, kapper en kerk- en recreatiezaal ondergebracht. De tegenovergelegen Chocolaterie zorgt voor een welverdiend verzetje voor onder andere bewoners en hun familie en vrienden.

De oude woon- en werkgebouwen voor mensen met Korsakov voldeden niet meer qua indeling en voorzieningen. Installatietechniek en brandveiligheid waren niet meer up-to-date. “Ondanks enkele aanpassingen in de loop der jaren was een complete renovatie geen optie, want dat werd te kostbaar. Bovendien wilden we de nieuwbouw op een ander gedeelte van het terrein situeren om een scheiding te creëren tussen het woon- en werkgebouw”, legt Ina Kerkdijk, directeur woonzorg van ZorgAccent uit.

Het woonappartement is flexibel indeelbaar.

Andreaskruis voor een heldere oriëntatie

Het ontwerpen van een woonruimte voor mensen met een ernstige geheugenstoornis als Korsakov is niet vanzelfsprekend. De indeling en structuur moeten voldoen aan een eenduidige oriëntatie zodat met name de bewoners niet kunnen verdwalen. Daarom zijn de vier woonvleugels, waar elk negen bewoners zijn gehuisvest, vormgegeven in een kaarsrecht Andreaskruis met een centraal knooppunt. Daar zijn behalve de nachtdienst ook de kantoren van het personeel, een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte en de centrale in- en uitgang ondergebracht. Elke vleugel komt uit op het centrale knooppunt; afslagen onderweg zijn er niet. “De nachtdienst heeft direct zicht op de woningen en de bewoners, terwijl bewoners ’s nachts alleen maar op het licht af hoeven te gaan om zich bij de nachtdienst te melden, mocht dat nodig zijn”, zegt Ans Oosterwechel, coach en cliëntadviseur Korsakov van ZorgAccent.

Hier is een deel van het Andreaskruis zichtbaar met het ronde paviljoen als centraal knooppunt.

Desondanks heeft elke vleugel wel haar eigen identiteit, met een aparte in- en uitgang, een eigen, gemeenschappelijke huiskamer en een andere basiskleur (geel, blauw, groen of rood). Die onderscheidende kleur ondersteunt de oriëntatie van de circa 36 bewoners die net als hun begeleiders een grote invloed hadden op het ontwerp van zowel het woon- als werkgebouw. “Onze cliënten – die over het algemeen nog vrij jong zijn – willen zoveel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren. Dat is voor hun welzijn heel belangrijk”, zegt Oosterwechel. “Desalniettemin hebben de meeste bewoners wel ondersteuning nodig in de dagelijkse zorg, omdat ze vaak niet weten welke handelingen in welke volgorde uitgevoerd moeten worden. Elke vleugel beschikt over twee begeleiders die hen daarbij helpen.”  

Flexibel indeelbare appartementen

De invloed van bewoners en personeel laat zich vooral gelden in de indeelbaarheid van de appartementen. Behalve dat het vloeroppervlak van 31 m2 veel ruimer is dan in het oude Dr. Vospaviljoen, zijn de ruimtes ook flexibeler indeelbaar. “Door de vorm en afmeting van de vroegere kamers liet de indeling zich dwingen, maar nu kunnen bewoners hun meubels vrij in de ruimte plaatsen waar ze willen”, zegt Reinnier Wender van BRW-bouwregisseur tijdens de rondleiding. Het bureau heeft de opdrachtgever in de ontwerp- en bouwfase  begeleid. Elk appartement beschikt over een eigen toilet en badkamer. Wat opvalt, is dat de badkamers alleen vanaf de gang bereikbaar zijn. Een bewuste keuze. Wender legt uit: “Een geïntegreerde badkamer met wc betekent dat de begeleider geen zicht heeft op hetgeen zich achter de deur afspeelt. Dit kan leiden tot confrontatie met het onvermogen van bewoners en dat is juist wat begeleiders willen voorkomen. Daarom worden beide handelingen apart uitgevoerd.”

Een andere wens van de bewoners was de inval van veel daglicht in de appartementen. Via ruime vensters heeft elk woning direct zicht op de fraaie bosrijke omgeving en eigen tuin. “Wooncomfort is heel belangrijk, want de meeste bewoners verblijven hier veel op het terrein en wonen hier heel lang, vaak wel voor de rest van hun leven”, aldus Wender.

Werkgebouwen

De werkgebouwen voor de dagbesteding van de Korsakov-cliënten staan even verderop verborgen achter een natuurlijke scheiding. Ze zijn bewust gescheiden van het woongebouw, om de bewoners het idee te geven dat ze er ‘naar hun werk gaan’. Er zijn twee type gebouwen: één voor gebruikers die een prikkelarme werkomgeving nodig hebben en één voor commerciële werkzaamheden waarbij er wel een bepaalde prestatie wordt verwacht. De indeling bestaat uit eenvoudige, grote werkplaatsen.  

Dienstbaar opstellen

Het stringente Programma van Eisen had tot gevolg dat het geselecteerde VAB Architecten & Adviseurs zich dienstbaar moest opstellen in haar advies en ontwerp. “We waren op zoek naar een architect die bereid was te luisteren naar de zorgmedewerkers en cliënten. De indeling van de gebouwen stond vast; aan de architect de schone taak om de gebouwen een mooie jas te geven en een relatie te leggen met de bestaande, veelal monumentale bebouwing in haar groene omgeving”, aldus Wender. Door het roodbruine metselwerk van de kaarsrechte gevels te voorzien van speklagen in wit gekeimde ‘schakels’ heeft de architect aan deze wensen voldaan en op subtiele wijze het individuele woonkarakter benadrukt. Dat is van belang omdat de bewoners graag als zelfstandig individu beschouwd willen worden. 

Ook zorgde de architect voor ruime vensters in de appartementen waardoor de bewoners direct de rust en weldaad ervaren van de omringende bosrijke omgeving. “Het architectenbureau heeft echt waarde toegevoegd aan het Programma van Eisen”, aldus Wender. Project-architecten Patrick Kalma en Bert Berkhof glimlachen bij het compliment: “Door onze ervaring in de zorg hebben wij geleerd om heel goed te luisteren naar de wensen en behoeften van de medewerkers en de bewoners en om daarop in te spelen. Op elk schaalniveau klopt het, van de stedenbouwkundige situatie tot aan de bouwkundig details.”

Efficiënt bouwproces

Aannemer Goossen Te Pas Bouw heeft bij dit project vooral het ontwikkelingstraject en bouw- en installatieproces geregisseerd. “Door vroegtijdig in bouwteamverband samen te werken, hebben wij onze expertise en ervaring in het ontwikkelen van zorggebouwen ingebracht”, aldus projectleider Niels Slotman. “Dus: ervoor zorgen dat de opdrachtgever op het juiste moment de knopen doorhakt en dat de uitvoerende partijen het werk zo efficiënt en snel mogelijk uitvoeren. Voor de opdrachtgever is zo’n nieuwbouwproject best spannend; daarom nemen we veel zorgen uit handen en communiceren we zo transparant mogelijk over de planning, uitdagingen en problemen die zich tijdens zo’n bouwproces voordoen. Zo lang iedere betrokkene maar hetzelfde einddoel heeft: tevreden bewoners en medewerkers bij het project. En daar zijn we gelukkig goed in geslaagd.”  

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details