Position Paper Green Deal Duurzame Zorg 2.0

De brancheorganisaties van zorgaanbieders (ActiZ, VGN, NFU, De Nederlandse ggz en NVZ), Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) werken sinds 2018 samen in de ‘Green Deal Duurzame Zorg 2.0’ om de negatieve impact van de gezondheidszorg op het milieu te reduceren. De klimaatcrisis, grondstoffenschaarste en afname van biodiversiteit zijn direct van negatieve invloed op de gezondheid van de mens. Duurzame zorg is daarmee in ons directe en gezamenlijke belang. Wij vragen uw ondersteuning om onze ambities, die in lijn liggen met de ambities uit het coalitieakkoord, verder te realiseren en te concretiseren in uw beleidsplannen.

In het coalitieakkoord staan ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen. De zorgsector werkt als partner graag mee aan het realiseren van deze doelen. De zorg heeft een substantiële impact op het klimaat (7% van de totale voetafdruk van Nederland, via directe en indirecte emissies). Hiermee draagt de sector bij aan de vervuiling. Door het terugdringen van het verbruik van (schaarse) grondstoffen in samenwerking met de industrie en het realiseren van de energietransitie kan de zorgsector een aanzienlijke impact leveren aan de (inter)nationale doelstellingen.

De afgelopen jaren is vanwege de vergrijzing en toegenomen druk op de zorg al veel geïnvesteerd in ontwikkelingen die ook bijdragen aan verduurzamingsdoelstellingen zoals Juiste Zorg op de Juiste Plek, preventie (middels het preventieakkoord en natuur-inclusieve zorg in de GGZ), Zorgevaluatie en Gepast Gebruik, digitalisering en regionalisering. Daarnaast geven wij al bijna vijf jaar uitvoering aan de Green Deal Duurzame Zorg. De komende regeerperiode zetten wij als zorgsector in op duurzame ‘Passende zorg’, waarbij ook milieu-impact wordt meegenomen in de afwegingen.

In de Green Deal Duurzame Zorg 2.0 en onze nieuwe Green Deal, die momenteel in ontwikkeling is, komen ambitieuze doelstellingen te staan.

Het is inspirerend te zien hoe zorgprofessionals vanuit intrinsieke motivatie bijdragen aan de bovengenoemde thema’s en initiatieven ontwikkelen zoals de Groene Zorg Alliantie, de Groene ggz, de Groene IC en de Groene OK. Ook in de langdurige zorg ontstaan steeds meer ‘groene ambities’, zoals gepresenteerd tijdens het jaarlijkse congres Green Deal Duurzame Zorg 2021. Deze intrinsieke motivatie loopt in ambitie echter soms tegen (financiële) grenzen op. Om bovenstaande doelen te realiseren zijn onderstaande voorwaarden noodzakelijk.

Wij vragen om duidelijke en eenvoudige wet- en regelgeving, een stip op de horizon en harmonisatie van wetgeving waar mogelijk. Het tussentijds wijzigen van wet- en regelgeving trekt slagkracht en ambitie weg en leidt tot onnodige kosten. Daarnaast sluit de wetgeving vanuit verschillende ministeries nog onvoldoende aan bij de aanpak van de sector zelf en zien we een toenemende administratiedruk op ons afkomen. Voor energiebesparing komen zowel regels vanuit Europa als Nederland (zoals de Europese Energie-Efficiency Richtlijn en de Corporate Sustainability Reporting Directive).

Wij zetten als sector in op planmatig werken aan CO2-reductie en verantwoording. Wij vragen u:

Om bij elke wet- en regelgeving een implementatietoets op duurzaamheid en eenvoud als voorwaarde te stellen.

In 2021 zijn meer dan 130 Green Teams in een netwerk en/of in zorginstellingen actief met circulair en klimaatneutraal werken. De hoge kwaliteits- en (hygiëne)eisen in de zorg, de onbekendheid van ‘wat is de meest milieuvriendelijke variant of werkwijze’ en het gebrek aan duurzame alternatieve producten op de markt, maken dit tot een uitdaging.

Wij zetten als sector, in lijn met het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050, in op de transitie naar een circulaire en klimaatneutrale bedrijfsvoering. Wij vragen u:

Het ministerie van VWS en de zorgsector (financieel) bij te dragen aan projectondersteuning voor de circulaire transitie.

Zorginstellingen zetten nu volop in op het opstellen van portefeuille routekaarten, waarin de stappen staan beschreven naar de CO2 doelstellingen uit het Klimaatakkoord. Uit de recente voortgangsrapportage blijkt dat de afgesproken doelstelling van 49% reductie technisch haalbaar is. We zullen ons maximaal moeten inspannen om de Europese doelstellingen van 55% reductie te realiseren. Dit vereist nog extra investeringen in aansluitingen (warmte)netwerk, aanpassingen aan vastgoed en installaties, betere isolatie en het toepassen van (technische) innovaties. Door krappe marges staat de financierbaarheid van zorginstellingen onder druk.

Wij zetten als sector in op CO2-reductie van 55% onder andere middels het uitvoeren van de portefeuille routekaarten.

Wij verzoeken u de CO2-emissiereductie te stimuleren door:

Om de duurzame transitie stevig te verankeren is het van belang dat de zorgprofessionals van de toekomst worden opgeleid met het duurzame gedachtegoed, zodat zij zich bewust zijn van de relatie tussen gezondheid en het milieu. In het Preventieakkoord is al een mooie stap gezet op het gebied van de gezondheidsbevorderende leefomgeving, gepaste zorg en de zorg rookvrij. Preventie is een publiek-private verantwoordelijkheid.

Wij zetten als sector in op preventie onder andere via het Nationaal Preventieakkoord. Wij vragen u:

Met de Ketenaanpak ‘Medicijnresten uit het water’ zijn al concrete stappen gemaakt: vraagstukken worden besproken en bijvoorbeeld de pilot plaszakken om de hoeveelheid contrastmiddelen in het water te reduceren is uitgevoerd. Bij de brede toepassing stokt dit echter, mede door de kosten. Er is behoefte aan kennisontwikkeling zoals een afwegingskader in het voorschrijven van medicatie. Denk hierbij aan het terugdringen van de polyfarmacie, maar ook kennis over het best werkend minder milieubelastend medicijn.

Wij zetten als sector in op het reduceren van medicijnresten in het afvalwater in samenwerking met ministerie I&W, RIVM en Waterschappen.
Wij vragen u om de departementen te stimuleren en financieel te ondersteunen zodat zij bij ambitieuze projecten projectondersteuning kunnen bieden en bijdragen aan kennisontwikkeling.