Samenwerken aan een nieuw Radboudumc. Compacter, slimmer, duurzamer

In drie jaar tijd heeft FourCare, een samenwerking tussen twee bouwbedrijven en twee installatiebedrijven, het nieuwe Gebouw A uit de grond getild en afgelopen april opgeleverd aan opdrachtgever Radboudumc. Het academische ziekenhuis zette daarmee weer een (grote) stap in de richting van een moderne, zeer duurzame en toekomstbestendige zorginstelling. Het nieuwe hoofdgebouw heeft negen verdiepingen en twee kelderniveaus (45.000 m2 in totaal) en omvat vier lagen met poliklinieken, drie met verpleegafdelingen, twee staflagen, twee (voornamelijk ondergrondse) lagen voor techniek en ruimtes voor ontvangst, de hoofdentree van het Radboudumc, commercie en logistiek. Het ziekenhuis heeft 150 eenpersoons verpleegkamers en 24 bedden voor dagbehandeling. Steekwoorden voor het bouwconsortium: samenwerken, duurzaamheid en… corona.

Het lijkt vreemd om met nieuwbouw inkrimping te bewerkstelligen, maar dat is precies de bedoeling van de vastgoedstrategie van het Radboudumc. Aan het eind van een totale herontwikkeling van de campus moet het vloeroppervlak met 100.000 m2 zijn gedaald tot 380.000 m2. “En toch de zorgkwaliteit handhaven of zelfs verbeteren”, stelt René Bleeker, bouwdirecteur van het Radboudumc. “Dat willen we doen met slimme technologieën,
efficiënter en vraaggestuurd ruimtegebruik en een zorgomgeving, de healing environment, die patiënten met licht, stilte, rust en natuur helpt bij het herstel. Daarbij concentreert een academisch ziekenhuis zich steeds meer op de hoogcomplexe zorg.”

Aan het consortium FourCare de taak om het ontwerp van EGM en daarmee het ziekenhuis van de toekomst te realiseren. “FourCare is een samenwerking tussen de bouwers Trebbe en Van Wijnen en technisch dienstverleners Unica en EQUANS”, vertelt Geert Klein ­Lebbink van Trebbe. “Samen hebben we ook het nieuwe Amphia Ziekenhuis in Breda gebouwd en we zijn op dit moment de bestaande bouw aan het renoveren. Deze samenwerking beviel zo goed dat we besloten om vaker dit soort hoogcomplexe zorgprojecten op te pakken.” Andere redenen voor samenwerken zijn risicospreiding en capaciteit, stelt Jasper van der Meer, directeur van Van Wijnen Rosmalen. “Zo’n ziekenhuis bouwen legt een enorm beslag op je middelen en mensen, dat is met de huidige tekorten aan vooral personeel niet verstandig.”

Het consortium heeft het UAV-contract op basis van een openbare aanbesteding gewonnen. Klein Lebbink: “Daarvoor was al de taakverdeling op basis van gelijkwaardigheid afgesproken, waren de teams samengesteld en de mensen die ook in de uitvoering een rol zouden krijgen betrokken. De capaciteit moet immers beschikbaar zijn voor het geval je wint.” En dat deed FourCare. “In feite vorm je dan een apart bouwbedrijf voor dit project”, vervolgt Van der Meer. “Daarin waren Henk Mulder van EQUANS, Arjan van Haperen van Unica, Geert en ik de vierhoofdige leiding en de vertegenwoordiging naar de opdrachtgever toe. Daarbinnen zaten twee vof-structuren, één voor het bouwkundige en de ander voor het installatietechnische deel, met projectdirecteuren Ed Tuinder en Gerard Niemeijer voor de dagelijkse leiding. Een onderverdeling in disciplines is niet gemaakt, we stonden samen onder de lat.” 

Bouwkundig en logistiek waren er nogal wat uitdagingen voor de bouwers. Van der Meer: “Werken in een omgeving die door moet kunnen functioneren, en dat is vooral bij een ziekenhuis complex. We hadden te maken met beperkte toegankelijkheid voor de keten en vooral een logistiek met bezoekersstromen en ambulanceverkeer die gewoon doorgaan. Zo verliep de aanvoer – over de route van de ambulance – met een opstelplaats voor vrachtwagens en een ticketsysteem met afroepen voor de chauffeurs. Voor het naastgelegen heliplatform stonden de torenkraanmachinisten voortdurend in contact met de trauma-afdeling.” Constructief was het ook geen eenvoudig project. Klein Lebbink: “EGM en constructeur Aronsohn hebben een gebouw ontworpen dat aantakt op de Centrale As en waarin een verscheidenheid aan bouwmethodieken samenkomt. Daarnaast heeft men voor het behalen van de BREEAM ‘Excellent’-certificering het betonnen casco slank uitgevoerd en bovendien veel schoonwerkbeton toegepast. Al die facetten moet je in het tendertraject al tackelen en omzetten in maakbare oplossingen. Dat is volgens mij goed gelukt.”

Maar de grootste uitdaging was niet gepland: de coronapandemie. Van der Meer: “We hebben drie jaar aan dit bijzonder ambitieuze en uitdagende project gebouwd waarvan twee jaar met alle beperkingen die het virus met zich meebracht. Er zijn enorme inspanningen geleverd om, ondanks de beperkingen die dit met zich meebracht, het gebouw binnen de gestelde termijnen en binnen het budget tot stand te brengen. Terugkijkend vind ik dat nog steeds een prestatie van formaat.”

De installaties van Gebouw A spelen een essentiële rol. Enerzijds om dit het meest duurzame academische ziekenhuis van West-Europa te maken, anderzijds om het concept van Smart Hospital concreet te maken. Arjan van Haperen, directeur Unica Projecten Zuid: “Deerns heeft voor de hoge duurzaamheidswensen van het Radboudumc voor een grote energieverbruiker als een ziekenhuis een mooie mix van installaties ontworpen. De bestaande WKO is omgebouwd naar een WKO-ring die de hele campus bedient en die het gasloze Gebouw A samen met een reeks lucht/water-warmtepompen van koeling en verwarming voorziet. Zo vormen ook de 700 m2 zonnepanelen op het dak en de 3.000 m2 elders op de campus een grid waar meerdere gebouwen gebruik van maken. De verduurzaming is binnen verder uitgewerkt met LED-verlichting en klimaatplafonds voor lage temperatuur verwarming en hoge temperatuur koeling in alle verblijfsruimtes.” 

Op de grote luchtbehandelingskasten na bevinden de grote gebouwinstallaties zich op de onderste kelderlaag met verrassend veel ruimte. Robert Vlek, projectleider voor EQUANS vertelt wat er allemaal staat: “Hier staan onder meer de warmtepompen, de regelinstallatie, 6.400 kVA aan trafo’s, 54 meter aan hoofdverdelers, de onmisbare noodstroomaggregaten die goed zijn voor 5.000 kVA, een dieseltank van 3.000 liter en een uitgebreide buizenpostinstallatie voor de hele campus. De omvang laat zien dat de eisen ten aanzien van klimaat en bedrijfszekerheid strenger worden. Tevens is in deze kelder ruimte gereserveerd voor ontwikkelingen die je voor de komende 30 tot 50 jaar niet kunt voorspellen. Er zitten ook al extra elektra-aansluitingen om meer trafo’s en verdelers te kunnen plaatsen voor een eventueel verdere elektrificering.” 

En dan is er nog de gebouwautomatisering, het Smart Hospital (zie ook het artikel hiervoor). “Eén van de sleutelzaken van de nieuwbouw”, verzekert Van Haperen. “Klimaattechniek, stroomvoorziening, elektra, brandmeld- en beveiligingsinstallaties, datasystemen, patiëntenmonitoring: alles hangt met elkaar samen. En daar komt ook het systeem met patiëntentablets en smartphones voor de verpleging bovenop. Dat vergde veel voorbereiding en detailengineering en vervolgens fabriekstesten voor de individuele systemen en een ISAT, of Integrale Site Acceptance Test, waarin is gekeken of alle systemen  met elkaar functioneren. De spannendste test was toen de netbeheerder de stroom afschakelde en de noodstroomvoorziening moest bijspringen. Spannend ook omdat er meerdere gebouwen op aangesloten zijn. Deze integrale ‘door het donker test’ was in juni. Dan gaan de diesels aan en komt er een rookpluim uit de schoorsteen. Resultaat: geen foutmeldingen.” 

Nu de klus geklaard is, kijkt FourCare uit naar een vervolg. “We zijn gevraagd mee te denken voor een nieuw project op de campus”, besluit Van der Meer. “Ook daarvoor moeten we gewoon weer een mooi voorstel maken en de aanbestedingsprocedure volgen. Wij zijn in elk geval trots op dit werk en blij met een tevreden opdrachtgever.”