WZC Oranje Nassau’s Oord | Nieuwbouw vraagt om flexibele opstelling

Het is februari 2020 en de bouwhekken rondom de nieuwbouw van verpleeghuis Oranje Nassau’s Oord in Wageningen zijn verdwenen. De bewoners zijn verhuisd van hun kamers in het oude deel van het verpleeghuis naar het nieuwe deel. Remco Hillen, teamleider bij WAM&VanDuren Bouwgroep en Allard Eggen, Facilitair Manager bij Zinzia Zorgroep kijken tevreden terug op een intensieve tijd van samenwerking. Vooral het veranderend zorglandschap en de inkrimping van financiële middelen tijdens de bouw zorgden voor de nodige uitdagingen.

Allard Eggen, Facilitair Manager bij Zinzia Zorgroep (links) en Remco HIllen, teamleider bij WAM&VanDuren Bouwgroep. (Beeld: Uitgeverij Gelderland)

Het verpleeghuis is gelegen op het prachtige Landgoed Oranje Nassau’s Oord. Koningin-moeder Emma besloot in 1898 dat haar residentie een sanatorium moest worden. Zinzia Zorgroep biedt nu op deze locatie onderdak aan 180 ouderen met dementie en/of complexe lichamelijke klachten.

De multifunctionele ruimte, aansluitend op de hoofdentree, biedt onderdak aan diverse activiteiten. (Beeld: WAM&VanDuren Bouwgroep)

Energieneutraal

Het oorspronkelijke sanatorium is gebouwd in een halve cirkel en het Delftse architectenbureau Mecanoo laat deze vorm terugkomen in de twee nieuwe stijlvolle gebouwen. Allereerst het booggebouw, dat tegen het oude monumentale hoofdgebouw is ‘aangeplakt’. Daarnaast en losstaand is plek gecreëerd voor een nieuw (rond) cirkelgebouw. Het gebouw is energieneutraal, waarbij de verwarming grotendeels plaatsvindt met behulp van houtsnippers, afkomstig van het eigen landgoed. Zonnepanelen, een warmtepomp en optimale isolatie zorgen voor energieneutraliteit. Ook is het gebouw voorzien van de nodige domotica. Zo is sprake van biodynamische verlichting om dag-nachtritme te optimaliseren. Slimme optische sensoren houden toezicht op de cliënten, rekening houdend met hun privacy.

De totale nieuwbouw omvat 126 éénpersoonskamers. (Beeld: Uitgeverij Gelderland)

Buitenlucht

De werkzaamheden namen anderhalf jaar in beslag. in januari 2020 werden de twee nieuwe gebouwen in gebruik genomen en ging WAM&VanDuren verder met de renovatie van het oude hoofdgebouw. Eggen legt uit waarom nieuwbouw noodzakelijk was. “De oude faciliteiten zijn niet meer van deze tijd. De tweepersoonkamers met gedeeld sanitair in het oude zorggebouw zijn in de nieuwbouw vervangen door eenpersoonskamers met eigen sanitair. We vormen nu woongroepen, waarbij negen bewoners een gemeenschappelijke huiskamer/keuken delen. Wat verder opvalt, zijn de lange galerijen aan de buitenzijde van de kamers. Voor mensen met dementie is het van belang om te ervaren dat ze, net als vroeger, naar buiten moeten om ergens naartoe te gaan. Binnendoor kunnen ze naar de huiskamer, maar willen ze gebruik maken van andere faciliteiten op het terrein, dan gaan ze buitenom via de galerij. Die faciliteiten, zoals een winkel, restaurant, bibliotheek, fysio, experience room en wasbar en kapsalon bevinden zich in een multifunc­tionele ruimte rondom de centrale entree.”

Rechtsboven het nieuw booggebouw, rechtsonder het nieuwe cirkelgebouw en links de monumentale boog met daaronder het oude (vierkante) verpleeghuis. (Beeld: Mecanoo)

WAM&VanDuren Bouwgroep kwam bij de aanbesteding in beeld omdat het veel ervaring heeft met bouwen voor de zorg, maar zich daarnaast ook flexibel opstelde. Eggen: “Uiteraard speelde het Plan van Aanpak, inclusief de financiële haalbaarheid, een belangrijke rol, maar daarnaast wilden we een aannemer die goed begrijpt met welke doelgroep we hier te maken hebben.
Tijdens de bouw kwamen er wel eens bewoners, soms ook ongevraagd, kijken. Als bouwer moet je daar begrip voor hebben. Een zorggebouw in een bestaande zorgomgeving is wat anders dan alleen een kantoor bouwen. Dat heeft WAM&VanDuren Bouwgroep perfect begrepen.”

Een woongroep telt negen bewoners. Ze maken gebruik van een gemeenschappelijke ruimte met keuken- en woonkamerfaciliteiten. (Beeld: WAM&VanDuren Bouwgroep)

Flexibiliteit

De eerste tekeningen zijn uit de tijd dat de zorg nog iets ruimer in het financiële jasje zat, maar beperking van die financiën vroeg om bijstelling van de plannen, zelfs gedurende de bouw.
Zo werden de kamers uiteindelijk iets kleiner, zodat ruimte ontstond voor veertien extra kamers. Ook is het zorglandschap de afgelopen jaren veranderd. Zo is de gemiddelde woon­duur van de bewoners in een verpleeghuis verkort. Een gevolg daarvan was dat de noodzaak voor een gemeenschappelijke activiteitenruimte kwam te vervallen, omdat activiteiten voortaan in de woongroepen plaatsvinden. Het vroeg om het nodige improvisatievermogen van de bouwer en opdrachtgever. Hillen: “We hebben bij aanpassingen optimaal meegedacht. Je moet ervaring hebben in zo’n zorgomgeving om dat te begrijpen. Daarom was ons tweewekelijks overleg in het bouwteam belangrijk. Overleg, heldere communicatie en korte lijnen zijn cruciaal.”

Leermomenten

Naast de positieve ervaringen zijn er voor beide partijen ook leerpunten. Eggen wijst vooral op de voorbereiding: “Voor een volgende keer gaan we zeker in een eerder stadium in overleg met de architect. We kwamen er nu gedurende de bouw achter dat we, mede door de bezuinigingen, te weinig ruimte hadden voor de technische installaties en onze facilitaire componenten. Het zijn aanpassingen gedurende de bouw, maar je kunt het voorkomen door in het voortraject ruimte te reserveren. Immers weet je dat er gedurende de bouw aanpassingen komen. Door daar rekening mee te houden, creëer je letterlijk en figuurlijk de nodige ruimte.”