Ziekenhuisspecial – Nieuwbouw AZ Sint-Maarten, Mechelen

Het AZ Sint-Maarten te Mechelen bestaat momenteel uit drie campussen, twee in de Mechelse binnenstad en één in Duffel. Omdat die verspreiding verschillende nadelen heeft, zoals een slechte bereikbaarheid, besloot het bestuur om één gloednieuwe campus te bouwen aan de Liersesteenweg, vlakbij de autosnelweg. “Die campus zal in 2018 de huidige gebouwen vervangen en onze zorgvoorziening een stuk efficiënter maken”, zegt Jan Claesen, technisch directeur van het AZ Sint-Maarten.

Die zorgefficiëntie was een belangrijk onderdeel van het zorgstrategisch plan van het AZ Sint-Maarten, dat de Vlaamse Overheid in 2007 goedkeurde. Het leidde in 2008 tot een openbare aanbesteding waarbij vier architectenbureaus een voorstel mochten uitwerken. Ze deden dat op basis van een conceptnota met een aantal belangrijke beleidslijnen. “Het belangrijkste aandachtspunt daarbij was de patiëntgerichte zorg, volgens Claesen. “Die patiënt willen we een optimale, multidisciplinaire zorg garanderen. We willen ook hun recht op privacy erkennen, bijvoorbeeld door alle éénpersoonskamers individueel sanitair te bieden en alle tweepersoonskamers van een aparte sanitaire cel te voorzien met toilet en wastafel. Dat is prettiger voor de patiënt en helpt ons om het risico op bacteriologische infecties te verkleinen door een strengere hygiëne. Die ingreep past ook in het concept ‘healing environment’, waarbij we de patiënt een ruimte willen bieden die zoveel mogelijk bijdraagt aan zijn of haar herstel. Zo kijken 60% van onze kamers uit op natuurlijk groen en is er in het hele gebouw veel lichtinval.” Een tweede belangrijk onderdeel van de conceptnota was kostenbeheersing en duurzaamheid. We moeten zorgen dat we een financieel gezond ziekenhuis blijven door het vooropgestelde budget te respecteren. Zo’n gebouw blijft ook zeker dertig tot vijftig jaar in gebruik. In die tijd zal men zonder twijfel aanpassingen moeten doorvoeren. Duurzaamheid betekent voor ons dat dit zonder veel extra investeringen moet kunnen gebeuren. Zo heeft het gebouw een skeletstructuur die ook in de toekomst het geraamte van het gebouw blijft. Dat geraamte is opgevuld met Gyproc-wanden die makkelijk te vervangen zijn voor een eventuele nieuwe invulling.

Beter voor personeel
Ook voor het personeel zal het nieuwe ziekenhuis een vooruitgang zijn. Zij kregen veel inspraak bij het uiteindelijke ontwerp van VK Studio uit Roeselare, het architectenbureau dat als winnaar uit de bus kwam. Bij de keuze van dat bureau betrok Claesen al een aantal partners, zoals een delegatie van de artsen en de stad Mechelen, maar bij het uitwerken van het ontwerp gaven maar liefst 46 werkgroepen van het personeel input. Het resultaat is onder andere een meer logische opbouw van het ziekenhuis dat de loopafstanden aanmerkelijk verkort, nieuwe materialen die veel krachtiger zijn en aangepaste technieken die het werk aangenamer maken, zoals temperatuurregeling met topkoeling.

BIM-methodologie
Om zo’n groot project in goede banen te leiden, koos Claesen voor de BIM-methodologie (Bouw Informatie Model). Alle plannen en modellen komen terecht op één centraal beheersplatform, waar een 3D-weergave van het ziekenhuis aangevuld wordt met alle informatie van de meewerkende partijen. “Die doorgedreven vorm van samenwerking kost meer tijd bij de start, maar dat vertaalt zich later naar een veel vlotter proces. We betrekken de aannemer ook zo vroeg mogelijk bij het project. Men staat daar soms afwijzend tegenover, maar ik vind het een enorme meerwaarde. Kurt Van den Plas, directeur der werken bij MBG, de uitvoerder van de ruwbouw, vult aan: “Wij hebben bijvoorbeeld het idee op tafel gelegd om de schachten voor de trappen eerst op te trekken, met een semi-glijbekisting. Die torens kunnen dan de aansluitende vloeren ontvangen. Dat vergt veel voorbereiding, je moet immers al tot op de bovenste verdieping alles tot in detail hebben uitgewerkt. Maar je haalt die arbeidsintensieve kern met alle aansluitingen wel uit je kritische planning. De rest van die verdiepingen, met veel prefab en sandwichpanelen, kost minder tijd.”

Tijdsschema
Het werk van MBG zit er voor bijna een derde op. De ruwbouwwerken zijn gestart in oktober 2013 en zijn volgens planning in 2016 klaar. De totale vloeroppervlakte bedraagt 105.000 m², verdeeld over 7 verdiepingen van ongeveer 200 bij 100 meter. “De uitvoeringstermijn lijkt makkelijk realiseerbaar, maar dat is het zeker niet”, zegt Van den Plas. “Aangezien de binnenafwerking al start in september 2015, moeten we tegen die datum al een deel van de ruwbouw wind- en waterdicht hebben afgeleverd. Het is dus een straks schema, we zijn er vanaf dag één ingevlogen.”