Het PZ Heilige Familie, onderdeel van de Groep Zorg H. Familie, zet mentale gezondheid verder op de kaart met haar nieuwe psychiatrische ziekenhuis in Kortrijk. Het betrokken bouwteam slaagde erin om het taboe rond psychiatrie te doorbreken en kinder- en jeugdzorg letterlijk een plaats in het straatbeeld te geven. “De daken van de verschillende entiteiten dragen de naam van de leefgroepen en worden ’s nachts verlicht: een duidelijk signaal aan de maatschappij dat psychiatrie aanwezig is en mag zijn.”
Het nieuwe psychiatrische ziekenhuis bevindt zich middenin de stad. In nauw overleg met de stad Kortrijk en de Groep Zorg werd op de site van het voormalige Sint-Jozefscollege een nieuw concept met geschakelde patiowoningen ontwikkeld, waarin vijf verschillende leefgroepen onlangs hun intrek namen. De leefgroepen zijn opgedeeld op basis van de leeftijd van de patiënten. De kleutertjes, kinderen van de lagere school en jongeren van de middelbare school hebben elk hun eigen leefgroep. Verder is er een vierde leefgroep voor zij die via de rechtbank geplaatst werden, de forensische afdeling. De vijfde leefgroep, de crisisafdeling, is bestemd voor kinderen en jongeren die in het kader van een crisissituatie een ziekenhuisopname nodig hebben.
“De leefruimtes en kamers grenzen aan een ommuurde tuin, waardoor we van een semigesloten instelling spreken”, zegt Bert Scheirlynck, Senior Architect bij VK architects+engineers. “Uiteraard is het niet de bedoeling dat de patiënten kunnen weglopen, maar tegelijk wilden we vermijden dat het ziekenhuis als een gevangenis aanvoelt. Centraal in het gebouw bevindt zich de speelstraat, waar de verschillende vleugels op uitkomen. Deze speelstraat is breder dan een gewone gang en fungeert eveneens als zorgstraat voor het personeel. Door de verschillende afdelingen fysiek met elkaar te verbinden, kan er snel gehandeld worden bij een crisissituatie. Ook de therapieruimtes zijn via diezelfde speelstraat en een open trap in de vide met elkaar verbonden. Verder vinden we leslokalen, creatieve ruimtes, een sporthal en natuurlijk de slaapkamers terug in het gebouw.”
Het architectenteam schonk de nodige aandacht aan de technieken. “Dankzij locatiebepaling en een alarmknop weet het zorgpersoneel meteen in welke patiowoning en op welke bouwlaag een interventie vereist is. Zo kan een doorgedreven domoticasysteem bijvoorbeeld automatisch de deuren sluiten op bepaalde tijdstippen zodra één deur opengaat, in het bijzonder op de crisisafdeling en de forensische afdeling.”
De zachte wandelroute doorheen de campus verbindt het Groeningepark met het winkelwandelgebied van Kortrijk en stimuleert interactie tussen fietsers en voetgangers enerzijds en patiënten anderzijds. “Kunstenaar Henk Delabie creëerde vier kunstwerken (lees: speelobjecten) om de integratie van kinder- en jeugdpsychiatrie in de maatschappij een duwtje in de rug te geven. De hoogte van de gevels verschilt per afdeling om de veiligheid van alle patiënten volgens leeftijd te vrijwaren en om dynamiek te scheppen in het ontwerp.” Speelsheid is de rode draad doorheen het hele concept en de gecreëerde ruimte en vormentaal. “We werkten met speels opgestelde ramen, groene geglazuurde stenen om te contrasteren met de strakke, witte gevels en rode klinkers voor de grillige wandelpaden. Op deze manier beantwoorden we aan de vraag van de bouwheer om een healing environment te ontwerpen: een omgeving die het genezingsproces ondersteunt. Esthetiek en warmte nemen de bovenhand, maar dankzij de toepassing van robuuste materialen garanderen we toch de nodige standvastigheid. We maakten onder andere gebruik van geschilderde bakstenen, houtimitaties, houten deurkassementen en een plafond in Heraklith. Deze geperste houtvezels hebben een beige kleur en zorgen voor een perfecte akoestiek. De wandpanelen en een deel van het aluminium schrijnwerk zijn op hun beurt lichtgroen. Kortom: de speelse en unieke kleuraccenten doorbreken het strakke design en vermijden dat het geheel te clean en klinisch oogt.”