Wanneer we het over akoestiek hebben, denken we vaak aan concertzalen, poppodia of grote galmende kerken met galmende zalen. Dit zijn de ruimten waarin de akoestische omgeving veel aandacht heeft gekregen of erg opvallend is.  Maar hoe zit het met de akoestische omgeving in de zorg? Een patiëntenkamer of verkeersruimte, de wachtkamer bij de huisarts of de gemeenschappelijke woonkamer in een ouderenzorgvoorziening? Besteden we daar ook genoeg aandacht aan of is de akoestiek daar niet zo belangrijk? Laten we de volgende scenario’s eens doorlopen….

Je kunt er niet meer omheen en moet de huisarts bellen voor een afspraak, want die vervelende aandoening zal niet vanzelf over gaan. De assistente neemt op en noteert je klacht: “Oh, dat klinkt vervelend mevrouw Janssen,  zo’n abces kan flink pijn doen!” Ondertussen zak je door de grond omdat je uit ervaring weet dat de volledige wachtkamer dit gesprek heeft kunnen horen. Ook als je na het bezoek aan de arts nog even een recept moet ophalen bij dezelfde assistente, zou je het liefst willen dat je het kon fluisteren!

Voor een opname in het ziekenhuis heb je helaas niet altijd de keuze om in een eenpersoonskamer te verblijven. Veel ziekenhuizen hebben immers nog twee- of zelfs vierpersoonskamers. Dat betekent dat je zelf privacy moet creëren door een gordijntje rondom je bed te sluiten, zodat je in ieder geval visuele afscherming hebt. Het gevolg is echter niet dat je je privé telefoongesprekken – of persoonlijke vragen van het verplegend personeel – ook voor jezelf kunt houden; de hele kamer luistert mee! Ook de andere kant op kan het vervelend werken, wanneer je last hebt van anderen. Niet alleen je kamergenoten, maar ook alle activiteiten die op de gang plaats vinden kunnen je uit je slaap houden en afleiden. En dat terwijl een goede nachtrust juist zo belangrijk is voor een volledig herstel.

Ook onderzoek toont het belang van een goede akoestiek aan

Er zijn verschillende aspecten die een rol spelen bij de geluidsomgeving. Eén daarvan is het gedrag van het personeel. Onbewust kan een gesprek, geluid van voetstappen of het openen van een deur midden in de nacht tot slaapverstoring leiden. Ook de manier waarop wordt omgegaan met de privacy van patiënten, verschilt nogal. Uit voorbeelden uit de VS is gebleken dat gedragsrichtlijnen of een beleid omtrent geluid al een groot verschil kan maken. Onlangs toonde Nederlands onderzoek bovendien aan dat de grootste bron van geluid op de ziekenhuisvloer het personeel is.

(Beeld: Hans Georg Esch)

Het probleem aanpakken bij de bron is stap één, maar daarmee zijn we er nog niet. Geluid maken is onvermijdelijk, dat geldt voor zowel mens als apparatuur. De manier waarop geluid zich gedraagt in een ruimte, de ruimteakoestiek, is afhankelijk van de vorm, hoogte en afwerking van de vloeren, wanden en plafonds. Door in elke ontwerpbeslissing slim met akoestische kennis om te gaan, kunnen we een omgeving creëren die ondersteunend is aan haar functie.

Mens, activiteit en ruimte

Door ons af te vragen voor wie we een ruimte ontwerpen, welke activiteit er plaats gaat vinden en welke ruimte-eigenschappen we tot onze beschikking hebben, kunnen we eisen stellen aan de akoestische parameters. In sommige gevallen zijn deze strenger, bijvoorbeeld wanneer de ruimte bedoeld is voor dementerende ouderen met gehoorverlies. In dat geval moeten we rekening houden met aspecten zoals spraakverstaanbaarheid en de geluid­niveaus. Wanneer we te maken hebben met een wachtruimte voor de polikliniek gynaecologie speelt privacy een grotere rol en is het van belang om de spraakverstaanbaarheid op grotere afstand te beperken.

Wat te doen?

Als opdrachtgever of manager van een zorg­instelling is het vooral belangrijk om bewust te zijn van het belang van een goede akoestiek. Neem in samenspraak met een adviseur akoestische eisen op in het Programma van Eisen voor bouw- en renovatieprojecten en zorg dat er een akoestisch adviseur bij betrokken raakt. Wanneer pas na de oplevering blijkt dat er akoestische klachten zijn en er naar een oplossing gezocht moet worden, kan dit leiden tot hoge kosten en tijdsverlies. In de organisatie kan aandacht aan het onderwerp worden geschonken door bijvoorbeeld een geluidsbeleid op te stellen met gedragsregels voor het personeel.

De juiste hoeveelheid en effectieve plaatsing van geluidsabsorberende en reflecterende materialen leiden tot een goede ruimteakoestiek. De interactie tussen de persoon, ruimte en activiteit bepaalt uiteindelijk het akoestisch comfort.