Na het recent in gebruik genomen centrumgebouw (zie de vorige editie van Bouwen aan de Zorg), waar een groot deel van de centrale voorzieningen en kantoren een plek kregen in duurzame huisvesting, was het afgelopen november de beurt aan twee wooncomplexen. De KBM Groep bouwde hier voor zorgverlener ’s Heeren Loo op twee verschillende locaties van het uitgestrekte terrein in totaal 93 zorgwoningen voor jongeren en ouderen met een meervoudige beperking. 

’s Heeren Loo is een zorgverlener die landelijk ondersteuning en huisvesting biedt aan meer dan 12.000 mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking. De extramurale en intramurale zorg wordt verleend door 16.000 medewerkers. Eén van de grotere locaties is Willem van den Bergh, dat tegen de Noordwijkse duinen aan ligt. De laatste jaren is hier op meerdere sublocaties nieuwbouw gepleegd waarmee gefaseerd de verouderde huisvesting is vervangen. De jongste toevoeging betreft twee gebouwgroepen die elk uit L-vormige volumes bestaan.

“’s Heeren Loo werkt met een continu doorontwikkeld huisvestingsconcept voor bijna al haar woningen”, vertelt Iwan Nieuwenhuijzen, projectleider Vastgoed van ’s Heeren Loo. “Daarin bouwen we in een L-vorm twee blokken met acht woningen aan elkaar. In het verbindingsstuk is een ruimte die kan dienen als kantoor, crisisopvang, snoezelkamer of dagbesteding. Voor deze ontwikkeling met vijf bouwblokken hebben we daar ook een extra woonkamer in ondergebracht. Het oorspronkelijk geplande aantal van 88 woningen hebben we zo kunnen verhogen naar 93 stuks. De woonkamers zijn ongeveer 20 m² groot, de huiskamer met keuken die centraal tussen elke acht woningen ligt heeft een netto vloeroppervlak van 100 m².”

De nieuwe woningen vervangen diverse versnipperd over het terrein verspreide paviljoens. Nieuwenhuijzen: “Die stammen van eind jaren ’60, begin jaren ’70, toen de cliënten nog op slaapzalen lagen. Voortschrijdend inzicht heeft na twintig jaar geleid tot een opplusbeurt waarin met tussenwandjes individuele slaapvertrekken zijn gemaakt. Maar douchen en sanitair was nog steeds gedeeld. Dat is vanuit het oogpunt van toezicht kunnen houden wel begrijpelijk, maar tegenwoordig kun je daar met de privacy-standaarden niet meer mee aan komen. Alle nieuwe woonvertrekken hebben daarom een eigen douche en sanitair. Ook hebben ze dezelfde inrichting volgens het huisvestingsconcept.”

’s Heeren Loo werkt met preferred suppliers die meedenken in de doorontwikkeling van dat concept. Zo hebben cliënten met een ernstig meervoudige beperking en ouderen vaak geen toilet nodig. Geberit heeft daarom demontabele toiletten geplaatst in deze woningen; zonder toilet is er namelijk voldoende plek voor een douchebrancard. “Verder kun je met preferred suppliers betere prijsafspraken maken en behalen we een kostenvoordeel met standaardisering”, vult Nieuwenhuijzen aan. “Dat is hard nodig, want de budgetten staan voortdurend onder druk.”

Eén van de preferred suppliers voor West-Nederland is de Katwijkse bouwer KBM Groep. Directeur Willem van der Plas loopt één dag voor de eindoplevering op 6 november met een glimlach door de nieuwe woonvertrekken en ruime huiskamers. “We hebben alles mooi binnen alle afspraken kunnen afronden. Gezien de uiterst natte maanden van september tot maart en vervolgens de coronacrisis ben ik daar niet ontevreden over. Bovendien geldt dit jaar nog de EPC-norm van 0,4, volgend jaar wordt dat BENG. Om die EPC te halen, zijn PV-panelen op het dak geplaatst en energiezuinige installaties toegepast.”

Over duurzaamheid wil Nieuwenhuijzen nog wat kwijt: “De eisen voor de zorg liggen wat lager. Het mag allemaal wat minder energiezuinig, maar ’s Heeren Loo doet wel mee aan de duurzaamheidsopgave. We houden hiervoor op landelijk niveau geld apart. We hebben jaarlijkse budgetten voor gebouwonderhoud en functionele (zorgvoorzieningen; red.) aanpassingen. Wij kunnen van dat functionele potje wat afromen voor extra duurzaamheid, omdat alle nieuwbouw van de laatste jaren up-to-date is en er weinig geld nodig is voor functionele aanpassingen. De laatste twee jaren gaat dat goed. En we profiteren van de SDE-subsidies, daarmee kregen we de financiering rond.” Van der Plas: “Wat ik krom vindt, is dat consumenten korting krijgen op hun hypotheeklasten als ze investeren in duurzaamheid, terwijl dat voor de zorg niet geldt. ❯ Daarbij betaalt ’s Heeren Loo als grootverbruiker 7 of 8 cent per kilowattuur, daar kun je niet tegenop investeren.”

Het resultaat van alle bouwactiviteiten staat nu aan de Giraffelaan en Appelhof. Geld voor architectonische hoogstandjes was er niet. Van der Plas: “De buitenkant is soberder geworden dan het oorspronkelijke ontwerp van IAA. Op de betonnen fundering zijn de woningen opgetrokken uit kalkzandsteen binnenspouwbladen en binnenmuren en rood gemetselde buitenspouwbladen, het overheersende gevelmateriaal op locatie Willem van den Bergh. Betonnen plinten en dakranden zijn voorbeelden van details die we uit het ontwerp hebben gehaald om kosten te besparen. En toch is het aan de buitenkant nog steeds geen Center Parcs, waar alles uniform is.”

“We moeten sowieso goed op de kosten letten”, sluit Nieuwenhuijzen aan. “Bouwmaterialen worden duurder, eisen worden zwaarder en zorg wordt ook steeds kostbaarder. Daarom wilden wij functionele gebouwen en geen geld uitgeven aan zaken die niks toevoegen aan de plattegrond. De kwaliteit zit vooral binnen. We hebben hier nu grote woonkamers met elk een groot kookeiland met inductieplaten voor veilig koken en een sterke afzuiginrichting. Met een kookeiland  voorkom je dat de medewerker met de rug naar cliënten toe staat tijdens de maaltijdbereiding. Elk eiland heeft twee rolstoelplekken.” De woonblokken zijn afgewerkt met marmoleum op de vloeren, PVC rolstoelbescherming en in kleur gesausde scan op de wanden. Elke huiskamer heeft zijn eigen kleurthema. De 1.25 meter brede deuren zijn geschikt voor beddentransport. In een aantal douches zijn tilliften aangebracht die zo zijn uitgevoerd dat de cliënt in één beweging, zonder onveilige overgangen, van bed naar douche te verplaatsen is. Deze kostbare voorzieningen zijn net als een aantal elektrische deuren afkomstig uit het extra budget voor ZZP VG8 indicaties.

Buiten beschikt elke groepswoning over een doorontwikkelde berging van Vaarkamp. Van der Plas: “Ook hier betekent centraal gestandaardiseerd inkopen dat de leverancier scherp kan aanbieden. In de bergingen staan vuilcontainers, waskarren, drie- of vierwielfietsen en rolstoelfietsen.”    

De betrokkenheid van De Wit Totaal E-techniek bij de bouw van de nieuwe woongebouwen voor ’s Heeren Loo in Noordwijk is niet louter het leveren, plaatsen en inregelen van de elektrotechnische installaties. “Wij hechten ook grote waarde aan de soft skills, het ontzorgen van en de omgang met de klant en het rekening houden met de eindgebruiker.”

Sjaak van der Zwan, directeur van De Wit Totaal E-techniek, vindt het belangrijk dat zijn organisatie meer is dan een rechttoe-rechtaan installateur. “Wat we doen, doen we goed. In dit geval zijn dat alle elektrotechnische installaties voor zover die niet centraal worden ingekocht door ’s Heeren Loo. Bij dat laatste moet je denken aan het verpleegoproepsysteem, de ICT en functionele zorgsystemen als tilliften, waarvan wij overigens wel de bekabeling, voeding en soms ook de afmontage verzorgen. Dan blijft er nog genoeg over, zoals de basiselektra, LED-verlichting, wandcontactdozen, bekabeling, noodverlichting, noodwegaanduiding, brandmeldinstallatie en 330 PV-panelen op het dak met alle bijbehorende infrastructuur.”

Eigen inbreng als goede gewoonte“Waar het ons evengoed omgaat”, vervolgt Van der Zwan, “is de zorg en omgang met de klant en doelgroepen. Wij krijgen vanuit de organisatie een huisvestingsconcept mee dat een opsomming is van wensen. Die nemen wij niet blind over. Omdat wij hier veel ervaring in hebben, kan De Wit Totaal E-techniek een actieve rol spelen om de eigen inbreng nog specifieker af te stemmen op individuele behoeften. Neem de verlichting. Wij hebben voorgesteld om het lichtniveau in de verkeersruimten in de ouderenhuisvesting hoger in te stellen dan die in de jongerenhuisvesting. Voor de jongeren zijn ook rusteilandjes gemaakt met bijpassende verlichting. Nog een voorbeeld: in een aantal badkamers met brancardlift is het plafondarmatuur vervangen door een wandarmatuur met strijklicht zodat de cliënt geen last heeft van direct licht in het gezicht. Ook hebben we daar gezorgd voor de juiste indeling van de stroomaansluiting, zodat je de brancardliften niet met lange verlengsnoeren hoeft te voeden.”

Geen kromme tenen
Het zijn voorbeelden van een manier van werken, maar ook van een instelling. Van der Zwan: “Ik voel sterke verantwoordelijkheid voor wat ik doe en wil na oplevering niet met kromme tenen door de ruimten lopen. Ik wil een net eindresultaat, tevreden gebruikers, een snelle bouwtijd en zo min mogelijk overlast voor de bewoners die op hun eigen terrein bewegen. Niet onbelangrijk: dat gaat allemaal een stuk gemakkelijker als de partijen waar je mee samenwerkt, zoals KBM, dezelfde insteek hebben.”

Eigenaar
’s Heeren Loo, Amersfoort

Gebruiker
Willem van den Bergh, Noordwijk

Architect
IAA Architecten

Constructeur
Bogaards Constructiebureau

Aannemer
KBM Groep BV

E-installaties
De Wit Totaal E-techniek

W-installaties
Megens Installaties Rotterdam BV