Gelauwerd Erasmus MC is ‘gezond gebouw’
‘Hoe kom je tot een duurzame, gezonde en stimulerende (werk)omgeving?’, dat is de kernvraag in de categorie ‘Stimulerende omgevingen’ van BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019. Als eerste ziekenhuis kreeg het vorig jaar in gebruik genomen Erasmus MC in Rotterdam deze prijs toegekend. Bijna volledig nieuw gebouwd op de bestaande locatie Dijkzigt, is maximaal ingezet op het begrip ‘healing environment’.
De healing environment wordt gedefinieerd als een omgeving die het welzijn van de patiënt bevordert, een gebouwde ruimte die bijdraagt aan de fysieke, mentale en sociale gezondheid van de gebruikers. Het idee is dat patiënt en personeel minder stress ervaren, waardoor het genezingsproces wordt versneld. In die zin is het geen verrassing dat een zorggebouw is ingezonden voor de categorie ‘Stimulerende omgevingen’ van BNA Beste Gebouw van het Jaar. Ondanks een enorm bouwvolume (207.000 m² bvo) zijn in Rotterdam kosten nog moeite gespaard de healing environment te optimaliseren. EGM architecten en het opdrachtgevende ziekenhuis hebben zowel in het stedenbouwkundig plan, de ziekenhuislogistiek als de architectonische invulling prioriteit gegeven aan de healing environment, met onder meer een stadsgerichte nieuwe entree, kortere looplijnen, veel daglichttoetreding, toegankelijke daktuinen en eenpersoonskamers. De vakjury omschrijft het als volgt: ‘Bijzonder dat zo’n groot programma nabij het centrum van Rotterdam op zo’n manier georganiseerd kan worden’. De jury noemt onder meer het ‘sfeervolle entreegebied, dat in niets doet denken aan een ziekenhuis. Hoge plafonds, veel daglicht, groen en uitnodigende zitjes zorgen voor levendige ontmoetingsplekken, terwijl meer intiem vormgegeven atria rust bieden. Ankerpunten als receptiebalies, kunstobjecten, uitzicht op de stad en gegroepeerde zitgebieden helpen de bezoeker zich binnen het gebouw te oriënteren’.
Werkplekken in het groen.
‘Strak, functioneel en weldoordacht’
Het ontwerp van het complex aan de zuidwestzijde van het Rotterdamse centrum is ‘strak, functioneel en weldoordacht met een even logische als doeltreffende onderliggende lay-out’, vervolgt de vakjury. ‘De centrale verbindingsas verbindt bestaande en nieuwe gebouwen voor zorg, onderwijs en onderzoek op logische wijze. Het Erasmus MC is zo georganiseerd dat functies met de meeste hectiek, zoals winkels, poli’s en Spoedeisende Hulp (SEH), op de onderste verdiepingen zijn gesitueerd, terwijl de verpleegafdelingen van de rust op de bovenste verdiepingen genieten’. Waar daglicht of uitzicht onmogelijk is, zorgen verdiepte patio’s, biometrisch licht, skyceilings (lichtkappen) en wandvullende fotoprints voor een stressverlagende omgeving. ‘Bij Radiotherapie, SEH en Intensive Care heeft dit een bewezen rustgevende werking en op de SEH is het aantal incidenten significant verminderd na ingebruikname’. De menselijke maat staat centraal in het vernieuwde Erasmus MC. “De Spoedeisende Hulp, waarin alles wat een ziekenhuis doet samenkomt, is daarop zeker geen uitzondering”, zei Willemineke Hammer van EGM architecten hierover na de oplevering in 2015. “Er is zicht op het daglichtrijke interne atrium met groenvoorziening en de skyceiling zorgt in de centrale wachtruimte voor extra daglicht. En we passen afdelingsgericht maatwerk toe in de kleurstelling en inrichting.”
Patiëntenkamer met zicht op daktuin.
Aandacht voor zelfredzaamheid
Een prikkelarme omgeving heeft prioriteit in de Spoedeisende Hulp, net als een fysieke scheiding tussen zorgverlening en kantoorvoorzieningen. Daarnaast zijn aparte wachtruimten gecreëerd voor volwassenen en kinderen. Het begrip ‘healing environment’ is misschien wel het meest prominent in de 522 eenpersoons patiëntenkamers’, zegt de vakjury. ‘Daglicht, groen, houten kozijnen, lage inbouwkasten en rustige kleuren creëren een huiselijke sfeer. Het herstelproces wordt versterkt door meer privacy, rust en de grote aandacht voor zelfredzaamheid. De patiënt heeft regie over wat er in de kamer gebeurt en kan zelf internet, verlichting, zonwering, temperatuur, tv en eten regelen’. Dat maakt het Erasmus MC volgens de vakjury van BNA tot een ‘gezond gebouw’ naar de wensen en eisen van deze tijd.
Bedtoegankelijke daktuin.
Andere recente winnaars in de categorie ‘Stimulerende omgevingen’ zijn Het Gelders Huis (provinciehuis Arnhem) van Team V Architectuur en Grotiusgebouw Radboud Universiteit Nijmegen (Faculteit Rechtsgeleerdheid) van Benthem Crouwel Architects. Het Erasmus MC is vorig jaar door publiek en vakjury verkozen tot beste gebouw van Rotterdam (Rotterdam Architectuurprijs 2018).
