Zorgcongressen zijn zelden saai en langdradig, maar zo flitsend als de Health & Care Day 2015 zie je ze weinig. Onder opzwepende klanken en gedimd licht werden de sprekers in het Jaarbeurs Media Plaza in DWDD-stijl geïntroduceerd. Inhoudelijk was het ‘inspiratie-event’ voor bestuurders en beslissers uit de zorg – met zowel praktijkmanagers als digitale innovators – ook sterk bezet. De kernboodschap van de Health & Care Day: veranderen is positief, kortom: ‘Shift Happens’.

Verandermanagement is in de zorg aan de orde van de dag: budgetkrimp vraagt om intensievere taakbenutting en zelfsturende teams steken overal de kop op. Tegelijkertijd digitaliseert ook de zorgomgeving in rap tempo. Bij de presentatie van Lucien Engelen, directeur van het REshape Center for Innovation van het Radboudumc, duizelde het je van de ontwikkelingen. Een intelligente pleister die ECG-scans maakt? Het kan technisch en de patiënt wil er graag mee aan de slag, maar de zorgprofessionals zijn de vertragende factor als het gaat om introductie van dergelijke innovaties, aldus Engelen. En wanneer Nederlandse whizzkids iets ontwikkelen, komen ze in Silicon Valley alweer met iets beters. “In de Bay Area van San Francisco belandt 38% van de afgestudeerde artsen nu al in de digitale zorgverlening.” Stilstand is vanzelfsprekend achteruitgang voor de professionele innovator. De ontwikkelingen met betrekking tot patiëntgegevens gaan Engelen veel te langzaam. Hij spreekt op dit vlak zelfs van ‘de privacymaffia’, terwijl de veranderingen in de zorg volgens hem veel verder gaan dan het fiksen van digitale problematiek. “’Oplossen’ moet worden vervangen door ‘voorkomen’, het verzamelen van de patiëntgegevens kan daaraan veel bijdragen. De patiënt – nu passief – komt straks zelf aan de knoppen te zitten.”

‘Praktijk gaat voor plannen’
Engelen kijkt met een globalistische blik naar zorgverlenend Nederland, dat al in een enorm transitieproces zit. Jan Valkenborgh, directeur van Daelzicht in het Limburgse Maasgouw, staat met zijn zorgorganisatie dat zich richt op mensen met een verstandelijke beperking, voor de opgave te evolueren van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen met’. Zonder in mantra’s als ‘participatiesamenleving’ te vervallen, benadert Daelzicht het nieuwe zorglandschap vanuit de praktijk. Leren doen de medewerkers van Daelzicht zoveel mogelijk tijdens het werk; activiteiten die ook in buurtcentra of door sportverenigingen georganiseerd worden, kunnen worden gekoppeld. Praktijk gaat voor plannen, aldus Valkenborgh, die alle lagen van zorgorganisaties als medewerker doorliep. “We schrijven het pas op als het werkt.” Van innovatie via de praktijk naar rapportage, was de volgende stap in het intensieve ochtendprogramma, dat ruim twee uur in beslag nam en vijf sprekers telde. Dominique Vijverberg van IVV, een collectief van werkgevers en werknemers in de zorg, presenteerde een benchmarkrapport waaraan 9.300 zorgmedewerkers deelnamen. Uit dit rapport blijkt de relatie van medewerkers en leidinggevende een belangrijke verbeterfactor.

Zorgmanager van 2015
Anja Schouten van Zorgbalans is zorgmanager van 2015. Ook zij gebruikt de praktijk van organisatiekrimp om de dienstverlening te verbeteren. “Mensen komen in gemeenschappen het best tot hun recht”, zegt Schouten. “De zorgorganisatie heeft de gewoonte om tegen de cliënt te zeggen: ‘Welkom in ons systeem’, terwijl het gaat om de kwaliteit van leven. Ik geloof in congruentie: wat je als manager verlangt van medewerkers, moet je ook geven.”
Zorgbalans, een omvangrijke zorgorganisatie in Haarlem en omstreken, moet van 1.500 naar 1.000 plaatsen, voornamelijk gesitueerd in armere wijken. Dat biedt kansen de sociale cohesie te versterken, zegt Schouten. “Als je krimpt, moet je wel samenwerken.” Aanleunwoningen werden verzelfstandigd op basis van het budget van ouderen met alleen AOW, een plan waar volgens Schouten de woningcorporatie van overtuigd diende te worden.
Zorgbalans krimpt haar personeelsbestand met 25% in, werkt met strategische personeelsplanning op basis van ‘werkgelegenheidsbeloften’, leidt mensen op om boventalligheid te voorkomen en gelooft in ‘lokaal besteden’ – zowel personeel als producten worden zoveel mogelijk uit de wijk betrokken. “Waar je je geld aan besteedt, daar hoor je bij. Wij zijn er voor iedereen; dan krijg je een goede reputatie en dat zorgt voor vertrouwen en stabiliteit. Maak gebruik van wat er al is.”

‘Airbnb gaat de zorg in’
Met Yuri van Geest mocht aan het einde van de ochtend nog een revolutionair uit de ‘digital age’ zijn licht laten schijnen op de zorgverlening. “Op lange termijn verdwijnen de ziekenhuizen”, vertelt de ‘Dutch ambassador’ van de Singularity University, die zich voornamelijk bezighoudt met bio-, nano- en neurotechnologie, kunstmatige intelligentie en robots. Alles is al digitaal; nu de zorg nog, mogelijk ‘de grootste e-markt’ van allemaal. De vragen die Van Geest oproept met betrekking tot het verdwijnende ziekenhuis werden in zijn presentatie niet volledig beantwoord. Wel maakte hij duidelijk dat de zorg “in de toekomst overal komt; de zorg decentraliseert en democratiseert.” Als de Apple Watch je DNA-profiel kan maken, kan hij een gepersonaliseerd voedingsprogramma aanbieden, of zelfs kanker voorspellen. Airbnb gaat de zorg in en laat zich daarbij voeden door het overgenomen Lapka, dat sensorenmetingen in huis met betrekking tot veiligheid gaat uitvoeren, waardoor aan wettelijke eisen met betrekking tot (zorg)huisvesting kan worden voldaan.

‘Ryanair van de zorg’
Gaat u dit nog niet ver genoeg? De digitale revolutie heeft volgens Van Geest tot gevolg dat software straks een betere diagnose kan stellen dan een arts. “Als gevolg van ‘artificial intelligence’ zal 80% van de betaalde banen in de zorg verdwijnen.” In het plenaire middagprogramma mochten particulier zorgondernemer Loek Winter en DSW-voorzitter Chris Oomen hun bekende visies afzonderlijk presenteren. Winter, onder meer eigenaar van het Slotervaart Ziekenhuis, pleit voor inhoudelijke focus en volumegroei. “Ik wil de Ryanair van de zorg zijn, volumekorting krijgen en dat teruggeven aan de klant.” Van Oomen, die als ‘grootste kleine verzekeraar’ immer voor zijn doelgroep staat: “Ik zie liever dat er meer verbinding komt tussen de eerste en de tweede lijn, dan dat ziekenhuizen groter worden.” Motivational speaker Marc Herremans, sinds 2002 verlamd en winnaar van de Ironman Triathlon op Hawaii, mocht de dag afsluiten. Het zal niet verbazen dat Herremans tegenslag in zijn leven altijd als uitdaging beschouwd heeft en dat nog steeds doet. Een passende afsluiting voor een pittig inspiratie-event.

Tekst: Jan-Kees Verschuure
Foto’s: Floris Heuer – Zorgnetwerk Nederland