Publiekssymposium over lessen nieuwbouw Erasmus MC

Vanuit het perspectief van infectiepreventie is het duidelijk: het onderzoek van dr. Anja van der Schoor laat zien dat een ziekenhuis met eenpersoons patiëntenkamers met privébadkamer microbieel veiliger is dan een setting waarin patiënten kamers delen of vaker verplaatst moeten worden. Maar zien patiënten en verpleegkundigen ook alleen maar voordelen? En hoe voer je hierover het goede gesprek in de programmerings- en ontwerpfase?

De initiatiefnemers van de Programma Evaluatie Ons Nieuw Erasmus MC (PE-ONE) organiseerden op 24 oktober een interactief publiekssymposium. PE-ONE startte al in 2017 om nog voor de verhuizing van mei 2018 data in de oude situatie te verzamelen, zodat deze vergeleken konden worden met data vanuit de nieuwe omgeving. Hoe het nieuwe gebouw functioneert, staat hierbij centraal met daarbij een belangrijke rol voor de kliniek met 100% eenpersoons patiëntenkamers met privébadkamer. Deze beleidskeuze uit 1998 was één van de voornaamste innovaties bij de ontwikkeling van het nieuwe ziekenhuis. Onder leiding van journalist en schrijver Rinke van den Brink werd stilgestaan bij de verschillende thema’s waarop het wetenschappelijke evaluatieprogramma zich de afgelopen jaren richtte. In de zaal zaten rond de 100 belangstellenden met een infectiepreventie achtergrond of betrokkenheid bij ziekenhuisbouw, die goed meededen aan de discussie. Korte inleidingen, reflecties door enkele panelleden en een discussie met de zaal leidden tot een boeiende middag.

Liesbeth van Heel trapte af met haar bevindingen wat betreft de vraag ‘Hoe bouw je succesvol aan een nieuw ziekenhuis?’. Haar CHANGE-studie richt zich vooral op de toegevoegde waarde van ‘in-house’ projectmanagement bij de samenwerking met alle relevante stakeholders. Van Heel legt uit: “Het ‘jasje’ om de zorgprocessen moet direct goed zitten en moet mee kunnen ‘groeien’ en aanpasbaar zijn. Eigenlijk is het gebouw de katalysator om over veranderingen en innovaties na te denken, waarbij de techniek steeds belangrijker wordt.” Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan. Er moet heldere besluitvorming zijn en we moeten omgaan met verschillende dynamiek. Daarnaast wees ze op de balans die nodig is tussen ‘bricks’ (gebouw), ‘bytes’ (IT-ondersteuning) en ‘behaviour’ (nieuwe (werk)processen) om een nieuw gebouw tot een succesvol functionerend ziekenhuis te maken.    

Vervolgens stapte Prof Greet Vos naar voren om iets te delen over de MOVE-studie, waar Anja van der Schoor later die middag mee promoveerde. Centrale vraag voor deze studie: ‘Is de zorg microbieel veiliger in een eenpersoons patiëntenkamer? Vos gaf een kort college over het ontstaan van infecties in het ziekenhuis. Een infectie vindt zijn oorsprong bij de patiënt zelf (endogeen) óf komt van een ander (exogeen). Exogeen blijkt goeddeels voorkomen te kunnen worden. Bij een ander kun je denken aan de kamergenoot, maar ook aan de omgeving waar de patiënt zich begeeft. Kortom: 100% eenpersoonskamers is vanuit het perspectief van infectiepreventie dé oplossing. Ook het gebouw zelf bleek in de eerste 18 maanden schoner dan de oudbouw. Er werden minder BRMO (bijzonder resistente micro-organismen) gevonden, wat de omgeving veiliger maakt. “Een ziekenhuis dient goede zorg aan te bieden en deze oplossing draagt daaraan bij”, is voor Vos overduidelijk. Maar spelen er nog andere belangen bij goede zorg? 

Dit derde thema werd behandeld door Prof Monique van Dijk. Haar WELCOME-studie onderzocht of eenpersoonskamers als veilig en aangenaam worden ervaren door patiënt en medewerker. Uit diverse metingen tussen 2017 en 2020 is gebleken dat patiënten en medewerkers positief zijn over de toegenomen privacy voor de patiënt, maar dat er ook veranderingen waren waar verpleegkundigen aan moesten wennen. Bij een tweede nameting waren deze issues minder groot dan in de eerste maanden na de verhuizing. De slaapkwaliteit is licht verbeterd en men is positief over de mogelijkheid van rooming-in, al moeten er wel goede afspraken tussen familie en verpleging gemaakt worden. Panellid en architecte Andrea Möhn vertelde over haar eigen ervaringen als naaste. Vanuit de zaal werd een voorbeeld aangedragen van hoe patiënten gestimuleerd worden om hun comfortabele patiëntenkamer toch te verlaten, om actief anderen te ontmoeten bij een gezamenlijke lunchmoment.

Elk ziekenhuis heeft de ruimte om eigen afwegingen te maken als het gaat om renovatie en bouw van ziekenhuisfuncties, iets wat vreemd voorkomt in een wereld waar zoveel medisch handelen streng is geprotocolleerd. Misschien wordt het tijd voor nieuwe ‘veldnormen’, gevoed door wetenschappelijk onderzoek zoals verricht binnen PE-ONE. Een gedachte om nog eens op te kauwen.