ZNA Cadix: Nieuw stadsziekenhuis verbindt Antwerpen

In september 2023 verhuisden de artsen, verpleegkundigen en patiënten van het Antwerpse ZNA Stuivenberg naar het gloednieuwe ziekenhuis ZNA Cadix. Deze landmark met 20 bouwlagen is meer dan een modern medisch centrum. De zorgboulevard op de benedenverdieping van het gebouw is een stukje publiek domein: een sas tussen landschapspark Park Spoor Noord en de Cadix-wijk.

Jan Vandenberghe, algemeen directeur Facilitaire Diensten: “Toen we de knoop van de nieuwbouw doorhakten, zochten we naar een partner die kon instaan voor het totaalpakket: design, build en maintain. De locatie voor de nieuwbouw zoeken, was deel van de opdracht. Uiteindelijk waren er drie projecten in de running. Dat in de Cadix-wijk stak er met kop en schouders bovenuit. Het was vanaf de start ons doel om een stadsziekenhuis te bouwen en daarin zijn we geslaagd: ZNA Cadix verbindt de stadskern met de rand.”

Eddy Aerts, CEO van Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA): “Onze nieuwbouwplannen dateren al van 2006 en zijn een logische stap in het verhaal van ZNA. Rond de eeuwwisseling fuseerden de verschillende stedelijke ziekenhuizen en moesten we zwaar saneren. Toen die besparingsronde voorbij was, werd het tijd om naar de toekomst te kijken. Want we hadden – en hebben nog altijd – verschillende ziekenhuizen in de stad en dat zijn vooral oude gebouwen. De laatste nieuwbouw dateert van de jaren ’80 als ik me niet vergis. Het is kostenefficiënter om onze diensten te centraliseren in ZNA Cadix. Bovendien kosten oude gebouwen veel in onderhoud en kun je er moeilijk dezelfde kwaliteit van zorgverlening leveren als in een modern ziekenhuis zoals ZNA Cadix.”

Aerts: “Dat klopt. Een locatie in de buurt van de stadskern betekent dat we maar een beperkte grondoppervlakte hadden. Daarom is Cadix geen traditioneel ziekenhuis met 4 of 5 bouwlagen, maar een hoogbouw van bijna 88 meter. Dat zijn 20 bouwlagen waarvan er twee onder het grondoppervlak liggen. Het kost natuurlijk wat ontwerp-, studie- en rekenwerk om de werking van het ziekenhuis vlot te laten verlopen in zo’n hoogbouw. Samen met de architecten ontwikkelden we een verticale circulatie, met minimale loopafstanden voor het personeel en een apart liftensysteem om wachttijden te vermijden. Een vlotte circulatie is ­essentieel voor de werking van het ziekenhuis.”

Vandenberghe: “Inspelen op toekomstige groei was ook een van de eisen die we hadden voor de ontwerpers van het project. We moeten flexibel kunnen uitbreiden als dat nodig is. Dat kunnen we bijvoorbeeld in de hoogte doen: een deel van het gebouw is laagbouw en geschikt om verder op te bouwen. Ook met de huidige nieuwbouw hebben we de flexibiliteit om te groeien of te krimpen. Een voorbeeld?
Door een aantal medisch-strategische beslissingen gaven we een heel nieuwe bestemming aan de 15de verdieping. Oorspronkelijk zouden daar administratieve diensten werken, maar recent besloten we om daar poliklinische activiteiten onder te brengen. We konden op die verdieping snel het nodige aanpassen. Die mogelijkheid om flexibel om te schakelen vinden we heel belangrijk. Anders gezegd: flexibiliteit en een slim ontwerp compenseren de beperkte grondoppervlakte van onze site.”

Aerts: “Op de benedenverdieping ligt onze zorgboulevard. Dat is een doorgang tussen Park Spoor Noord en de Cadix-wijk. De boulevard is een onderdeel van het ziekenhuis, maar noem die gerust een stukje publiek domein, want iedereen is er welkom. Dat is een bewuste keuze: we willen dat ons nieuwe ziekenhuis een deel wordt van de wijk en bij uitbreiding de stad. Daarom is ook het restaurant op de derde verdieping publiek toegankelijk.”

Vandenberghe: “Dat je bij grote bouwprojecten altijd rekening moet houden met onverwachte zaken die kunnen leiden tot vertraging. Door corona werden de werkzaamheden een tijd volledig stilgelegd. En door de oorlog in Oekraïne kwam er een knik in de logistieke keten, waardoor de bouwmaterialen op zich lieten wachten. We hebben onze verhuizing dan ook twee keer moeten uitstellen. Los daarvan hebben we met dit complexe project heel wat kennis en ervaring opgedaan die we de volgende jaren broodnodig hebben. Binnen ZNA zullen er ongetwijfeld nog heel wat renovatie- en nieuwbouwprojecten op de planning komen.”