Ontwerpen met BIM voor ziekenhuizen:

Voor Wiegerinck is ontwerpen met BIM een tweede natuur. Dat komt goed van pas voor een bureau dat zeer actief is in de zorg en een aantal aansprekende ziekenhuizen op de referentielijst heeft staan. Denk bijvoorbeeld aan het Amsterdam UMC Imaging Center, Amphia in Breda, het Oncologisch Centrum van Universitair Ziekenhuis Leuven en het in aanbouw zijnde Tergooi Ziekenhuis in Hilversum. Stuk voor stuk complexe opdrachten waarbij BIM niet alleen een onmisbaar ontwerpinstrument is, maar ook het ideale gereedschap om met alle partners uit de bouwketen het hele ontwerp te coördineren en inzichtelijk te maken. 

Wendy van Rosmalen, projectmanager voor Wiegerinck, constateert ook (zie artikel hiervoor over TNO) dat een optimaal gebruik van BIM begint bij een opdrachtgever met visie voor de langere termijn én het grotere geheel. “Je hebt mensen nodig die vooruit durven kijken. Dan kun je BIM structureel doorvoeren zodat je op termijn BIM kunt gebruiken bij het gehele beheer. Juist voor ziekenhuizen met veel complex en vaak ook specifiek vastgoed is het interessant om BIM structureel te gebruiken, zodat het als onderlegger kan dienen voor het beheer en onderhoud. Dit geldt ook voor onze opdrachtgevers uit de onderwijs- en onderzoekswereld.”

In de ontwerpfase spelen bij Wiegerinck verwachtingen een essentiële rol. Van Rosmalen: “We nemen de opdrachtgever en gebruikers mee in het ontwerp. Zorgprofessionals leveren hele belangrijke input. Het toelichten en doornemen van een ontwerp ging vroeger aan de hand van 2D tekeningen, zoals plattegronden en doorsneden, nu kunnen we daarnaast in 3D de ruimtelijke vertaling van het ontwerp tonen. We lopen door het ontwerp, bekijken samen hoe bijvoorbeeld de logistiek werkt en maken bijvoorbeeld inzichtelijk wat ze vanuit een verpleegpost zien, hoeveel daglicht er binnenkomt, enzovoorts. We toetsen dan in feite of het ontwerp met hun wensen overeenkomt en waar nodig passen we het aan. Daarnaast zorgt BIM voor een effectieve informatie-uitwisseling voor het ontwerpteam onderling en met opdrachtgever.”

Het ontwerp wordt ook in BIM uitgewerkt, van grof naar fijn. Van belang is dat het casco, de hoofddraagstructuur en de hoofdopzet van de installaties flexibiliteit bieden voor andere toekomstige functies en indelingen. Van Rosmalen: “Want aanpassingen horen bij ziekenhuizen, al laat je de hoofdstructuren bij voorkeur intact. We denken na over het slim clusteren van functies aan de hand van gebruik, maar ook met een bepaalde complexiteit. De verfijning gaat van hoofdstructuur via lay-outs naar ontwerp op ruimteniveau. Veel terugkerende ruimtes, zoals bijvoorbeeld verpleegkamers of spreek-onderzoekskamers, maar ook complexe ruimte zoals OK’s wil je ver uitwerken. Dit soort typicals zijn zeer geschikt om met gebruikers door te lopen om de indeling te optimaliseren. Dit kan gaan tot de compleet ingerichte ruimte, installatietechnische componenten, vaste en losse inrichting. BIM is daar een mooi medium voor. Je kunt alles laten zien en real-time aanpassen. Zo benader je de werkelijkheid het best en vermijd je interpretatieverschillen. Via een browser hebben we met BIM 360 een omgeving waarin iedere betrokkene zonder speciale software laagdrempelig kan meekijken.”

Als het ontwerp technisch afgerond is, volgt het aanbestedingstraject. Van Rosmalen: “Dan zie je een interessant verschil met België. Daar ben je verplicht om hoeveelheden mee te leveren in het aanbestedingsdossier, van de hoeveelheid beton tot het aantal meters plint. Wij streven hier maximale transparantie na door het model mee te leveren. Alle elementen krijgen een unieke code waardoor opdrachtgever en aannemer via een gratis applicatie het model kunnen inzien, elementen kunnen aanklikken en kunnen zien wat waar zit. Voor de prijsvorming hoeft de aannemer alleen maar de eenheidsprijzen te bepalen. Dit systeem is zeer handig en transparant voor alle partijen en werkt erg goed bij de bouw van complexe gebouwen als ziekenhuizen of laboratoria. De beoordeling van het aanbestedingsdossier door de bouwheer is ook veel gemakkelijker. Daarnaast zijn er minder vragen over de meting, prijzen zijn goed te vergelijken en het proces loopt daarmee erg soepel. In Nederland is dit geen vereiste, maar kunnen we dit uiteraard ook doen. Wat we hier wel vaker zien, is het toevoegen van bestekinformatie en kwaliteitseisen aan het model. Ons streven is om een model te maken dat ook zijn waarde heeft nadat het ontwerp gereed is, tijdens de uitvoering en geschikt is voor de aannemer om verder te werken aan de engineering en het optimaliseren van uitvoeringsprocessen.”

Na de oplevering wordt het gebouw in gebruik genomen. “Als architect is onze primaire taak, het ontwerpen, dan voltooid”, vertelt Van Rosmalen. “Maar wij vinden het belangrijk om een tijdje na ingebruikname contact te leggen met de opdrachtgever om te vragen of alles voldoet aan de verwachtingen, of het functioneert zoals ontworpen en of het gemaakte ontwerp nog steeds goed aansluit op de beoogde werkprocessen. Wij leren graag van de klant. Ons BIM-model kan van grote waarde zijn voor de gebruiksfase. Het gebouw, vaste, losse en medische inrichting, maar ook informatie die aan de ruimte is toegekend, zoals afwerkingen van vloer, wand en plafond, zijn bruikbaar voor de onderhoudsplanning en een goed as-built model vormt een goed startpunt voor toekomstige aanpassingen. Het is zaak die informatie zo bruikbaar mogelijk te maken. Daarin zit naast een goed ontwerp op de lange termijn veel waarde voor de klant. En waarde creëren voor de klant, is onze belangrijkste prioriteit.”