Nagelnieuw woonzorgcentrum in oude stadswijk

GZA Zorg en Wonen heeft haar bestaande complex in de Antwerpse Seefhoek gesloopt en vervangen door een ruime en luchtige nieuwbouw. Na een tijdelijke verhuis namen de 136 bewoners er in oktober hun intrek. “Het gaat om psychisch kwetsbare personen en personen met niet-aangeboren hersenletsel, zoals de ziekte van Huntington”, zegt directrice Elke Raman. “Ze komen niet allemaal uit deze wijk, maar vallen niet op in het straatbeeld. Dat speelde mee in de keuze om het woonzorgcentrum hier opnieuw op te bouwen, in plaats van op een andere locatie.”

Het oorspronkelijke gebouw dateerde uit de jaren tachtig van de twintigste eeuw. “In die tijd werd er gebouwd om minimaal in te spelen op de bestaande noden”, licht architect Jan Kalhöfer van Stramien cv toe. “Dat bracht helaas met zich mee dat een verbouwing om het complex aan te passen aan de huidige noden en comforteisen veel duurder zou uitvallen dan de realisatie van een volledig nieuw gebouw. Zo was de plafondhoogte indertijd beperkt gebleven. Nu hebben we veel meer vrije hoogte nodig om verlaagde plafonds te kunnen plaatsen, met daarboven de vereiste technische infrastructuur.” Het hedendaagse belang van de technieken weerspiegelt zich in de vorm van de tijdelijke aannemersvereniging. Daarin staat EEG (technieken) op gelijke hoogte met Van Roey (ruwbouw).

“De technische uitrusting bestaat onder meer uit 102 PV-panelen op het dak, dat bekleed is met witte roofing om oververhitting door de zon te voorkomen”, verklaart Roger Albertijn, manager technische diensten bij GZA Zorg en Wonen. “Het ventilatie- en koelsysteem D is uitgerust met CO2-sturingen, condenserende ketels leveren de warmte en de verlichting gebeurt met LED’s.”

Het oude gebouw bevatte veel tweepersoonskamers en eenpersoonskamers zonder douche, terwijl een eigen douche en toilet nu de norm is. “De tussenwanden bestonden uit metselwerk. In de nieuwbouw is dit gipskarton. Dit maakt dat de indeling op termijn zonder grote ingrepen kan worden aangepast, mocht dit ooit nodig zijn.” De speciale voorzieningen voor het doelpubliek zijn onopvallend in het interieur verwerkt, zegt Kalhöfer. “Een goed voorbeeld zijn de badkamerdeuren die op slot kunnen en die ook als schuifwand fungeren om het slaapgedeelte te kunnen scheiden van de badkamer. Of de lambrisering in steen, die bestand is tegen wildplassen en vandalisme. Bij bewoners met potomanie of obsessief compulsief gedrag kan het water in de individuele badkamer worden afgesloten. De mobiele buitenzonwering met horizontale lamellen is individueel regelbaar. Aan de zuidkant zit ze verdoken achter metselwerk en aan de oost- en westzijde wordt ze aan het zicht onttrokken door bijkomende raamkaders.”

Dankzij de grote ramen en de binnentuin oogt de nieuwbouw veel ruimer en lichter dan zijn voorganger. Hij biedt ook circa 40% meer vloeroppervlakte. Dit is deels het gevolg van de uitgekiende architectuur en deels van de integratie van twee aanpalende percelen, waarop vroeger rijhuizen stonden. “Aan de planning en uitvoering van het bouwproject ging een stevig voortraject vooraf”, vertelt Albertijn. “Door zijn omvang is het gebouw erg bepalend voor het uitzicht van het aanpalende pleintje. We moesten dan ook flink onderhandelen met de stedelijke diensten die verantwoordelijk zijn voor stadsplanning.”

De voorgevel bestaat uit een combinatie van witte parementsteen met dorpels en dekstenen in wit architectonisch beton. “Omdat de school aan de overkant van het plein een erg strak geheel was, moesten wij voor meer afwisseling zorgen”, legt Kalhöfer uit. “Vandaar dat we geledingen met diverse korrelgrootte hebben aangebracht. Die ritmiek zorgt voor harmonie met de huizen langs de rest van het plein.”

Met vijf bovengrondse niveaus is de nieuwbouw ongeveer even hoog als het gesloopte gebouw. “Achteraan hebben we wel toegegeven op de bouwhoogte en beperkten we ons tot slechts drie niveaus, zodat het vrije uitzicht van de andere buurtbewoners gewaarborgd bleef. De stad heeft ook op andere vlakken voordeel geput uit dit project. Door een bestaande loods weg te nemen, konden we de open ruimte van 1.600 m² uitbreiden tot 2.300 m². Exclusief de grotendeels intensief aangelegde daktuin, het pronkstuk van het woonzorgcentrum”, benadrukt Kalhöfer.

GZA Zorg en Wonen heeft de open ruimte van De Zavel niet alleen groen, maar ook blauw ingevuld. Zo legde zij tevens een aantal wadi’s aan. Die zorgen niet alleen voor sfeer, maar vervullen ook een praktische functie als regenwaterbuffers.