Nu aan de slag voor een gasloos en CO2-neutraal ziekenhuis in 2050

Bij nieuwbouw en revitalisatie staan zij voor de opgave om hun gebouw(en) te verduurzamen én gasloos te maken. Nu lijkt 2050 nog ver weg, maar als je realiseert hoeveel energie ziekenhuizen nodig hebben voor hun bedrijfsvoering dan wordt het duidelijk dat er ingrijpende veranderingen moeten plaatsvinden in de energievoorziening. Adviesbureau Deerns staat de ziekenhuizen terzijde om samen een route uit te stippelen met oog op de klimaatdoelstellingen van 2050.

Deerns richt zich met zijn advies en ontwerp op de gebouwde omgeving en heeft al veel energie neutrale gebouwen ontworpen. Zo tekende het bureau onder andere voor het ontwerp van het nieuwe hoofdkantoor van Triodos, een energieneutraal en circulair gebouw en voor Plus Ultra in Amsterdam dat zelfs een BREEAM Outstanding krijgt en een EPC van -0,61. Ook het nieuwe ziekenhuis Isala in Meppel dat op dit moment wordt gebouwd, is ontworpen door Deerns. Dit ziekenhuis is naast energieneutraal ook nog eens gasloos als één van de eerste in Nederland. De ervaring die Deerns heeft opgedaan in andere markten wordt uiteraard meenomen in het ontwerp van ziekenhuizen, maar bij het voldoen aan de klimaatdoelstellingen bij ziekenhuizen komt meer kijken. Letty Kil, manager Gezondheidszorg bij Deerns: “De energiebehoefte in ziekenhuizen bestaat uit twee ‘stromen’: de energie die nodig is voor de gebouwgebonden installaties en de energie die nodig is om alle processen te laten werken. Tel daarbij op dat niet elk ziekenhuis de komende jaren een nieuwbouw realiseert, waardoor de uitdaging in volle omvang duidelijk wordt.”

Als een ziekenhuis de kans heeft om nieuw te bouwen dan kan het gebouw met de installaties zo ontworpen worden dat er hernieuwbare energiebronnen kunnen worden gebruikt, zoals een WKO voor het verwarmen en koelen. Ter illustratie: het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft, dat door Deerns is ontworpen. Dat was in 2015 het meest energiezuinige ziekenhuis in ons land, doordat in het ontwerp is gekozen voor oplossingen die zorgen voor minimale consumptie van energie. Zoals energiezuinige en slimme verlichting en klimaatbeheers­systemen, gebruik van warmteterugwinning en het toepassen van warmte- en koudeopslag in de bodem (WKO). Wat betreft de bestaande bouw is een stapsgewijze aanpak nodig, die werkbaar is voor ziekenhuizen. Om gebruik te kunnen maken van hernieuwbare energiebronnen zal de gebouwschil moeten worden aangepast. Dit vraagt behalve forse investeringen ook tijd. En dat terwijl de dienstverlening gewoon door moet gaan.

Vervolgens moet worden voorzien in de energiebehoefte voor alle primaire processen. De verwachting is dat deze energiebehoefte de komende jaren verder toeneemt, omdat ziekenhuizen over steeds meer hoogwaardige apparatuur kunnen beschikken. Zo is er sprake van een steeds intensiever gebruik van apparatuur in ziekenhuizen zoals MRI’s en andere beeldvormende apparatuur die onder andere gebruikt worden in de hybride OK’s, maar ook volledig geautomatiseerde labstraten waarin analyses plaatsvinden. Deze ontwikkelingen in combinatie met de verschuiving van gas naar elektriciteit voor de gebouwgebonden energie zorgt voor een alsmaar toenemende behoefte aan meer elektriciteit. 

En dat vraagt om aangepaste en uitgebreidere infrastructuren. En dan niet enkel de infrastructuur in een ziekenhuis, maar ook daar buiten. De oplossing ligt er door te kijken op gebiedsniveau. Dat vraagt om buiten bestaande kaders te denken. Niet meer te denken in de energiebehoefte van een ziekenhuis maar in de behoefte van een gebied. Zodat er sprake kan zijn van uitwisseling en of opslag van energie. Waar gebouwen elkaar kunnen ‘helpen’ in de energiebehoefte. Om dat in 2050 gerealiseerd te hebben, moeten vandaag al stappen worden ondernomen. Kil: “Bij Deerns hebben we alle expertise in huis om gezamenlijk met de ziekenhuizen de route naar een gasloos en CO2-neutraal ziekenhuis uit te stippelen. Wij gaan die uitdaging graag aan.”