VCCN: ‘Verbeter OK-hygiëne door monitoren in bedrijf’

Op de hotfloors van ziekenhuizen ontmoeten (bouw-)technische en medische normen elkaar op hoog niveau. Sinds de opheffing van het College bouw zorginstellingen is de noodzaak groot om te komen tot de ontwikkeling van veldnormen, vaak op basis van bestaande richtlijnen. Waar moet een OK aan voldoen in het kader van ‘contamination control’?

Frans Saurwalt voorzitter van de VCCN-projectgroep Gezondheidszorg.

Waar moet de sterilisatieafdeling worden gesitueerd? Wat is de hygiënebehoefte van een bepaalde medische ingreep? Al deze aspecten hangen met elkaar samen, zegt Frans Saurwalt, oud-voorzitter van kennisplatform VCCN. “We werken steeds meer toe naar meetbare prestaties op het vlak van hygiëne.” De Vereniging Contamination Control Nederland (VCCN) brengt professionals in het brede vakgebied van de zogenoemde cleanrooms samen. VCCN, in 1988 voortgekomen uit ‘platform voor mens en techniek’ TVVL, ontwikkelt richtlijnen aansluitend bij internationale standaarden als CEN en ISO. Vanuit de projectgroep Gezondheidszorg van VCCN wordt bijvoorbeeld gewerkt aan betere richtlijnen voor de steriele omgeving in ziekenhuizen, met als belangrijk onderdeel de OK-hygiëne. Eind 2014 is Richtlijn 7 (‘Methode voor testen en classificeren van OK’s en opdekruimten in rust’) aangeboden aan de IGZ; de in wording zijnde Richtlijn 8 focust meer op ‘monitoren in bedrijf’ – meetbare prestaties dus. “Zo zal het aantal kiemen in de OK-omgeving gemeten gaan worden”, begint Saurwalt. “Kiemen in de lucht, op oppervlakken of juist beide. Van oudsher heeft de ‘geblazen lucht’ altijd veel aandacht gekregen, maar uiteraard is het menselijk gedrag zeer bepalend. Dat effect observeer je alleen ‘in bedrijf’; alleen op die manier kan echt worden beoordeeld waar de aandachtspunten liggen en welke verbeteringen nodig zijn.”

‘Standaard ontwikkelen’
Testen in bedrijf gaat alle participanten in de OK-hygiëne aan en moet veel opleveren, meent VCCN-erelid Saurwalt, werkzaam bij het bedrijfssegment Contamination Control van installateur Kropman en de afgelopen tien jaar voorzitter van de vereniging. Hij noemt het ‘bijzonder’ dat ziekenhuizen niet eerder gezamenlijk tot een hygiënestandaard zijn gekomen na de afschaffing van het bouwcollege, waardoor de bouwkundige en technische eisen vooraf werden goedgekeurd. Het zoeken naar veldnormen blijkt voor iedere professional in de steriele omgeving van ziekenhuizen nog altijd een kwestie van pionieren. “We moeten af van de onduidelijkheid gecreëerd door oude, niet afgestemde richtlijnen en toewerken naar onderling afgestemde standaard prestatie-eisen op het gebied van contamination control. Ieder ziekenhuis probeert nu nog zelf het wiel uit te vinden.”

Het gaat Saurwalt niet alleen om (technische) minimumeisen ten aanzien van hygiëne, maar ook om goede specificaties vanuit de medische hoek in het kader van differentiatie. “Niet iedere operatie vraagt immers om het hoogste niveau van hygiëne, dus ook naar de andere kant toe kan beter maatwerk worden geleverd, om overinvestering te voorkomen.”

Steriel cluster
De goed georganiseerde VCCN speelt als kennisplatform een belangrijke rol in het integreren van kennis en expertise op genoemd gebied, zegt Saurwalt. De nieuwste WIP-richtlijn voor OK’s zou moeilijk tot stand zijn gekomen zonder de complementaire richtlijn van de VCCN, vertelt de oud-voorzitter. “Wij combineren zoals gezegd inbreng vanuit verschillende hoeken: marktpartijen kunnen van ziekenhuisprofessionals leren en andersom. Dat is een kwestie van ‘halen’ en ‘brengen’.” Participatie van verschillende stakeholders uit medische, technische, facilitaire dan wel bouwkundige hoek moet de doorslag geven in de ontwikkeling van deskundigheid op het gebied van contamination control in cleanrooms. VCCN werkt bijvoorbeeld niet alleen vanuit projectgroepen mee aan richtlijnen en normontwikkeling, ook via periodieke ledenbijeenkomsten, symposia, workshops en trainingen wordt de brede achterban geïnformeerd en betrokken.

Integrale concepten
Een speerpunt in de huidige VCCN-projectgroep Gezondheidszorg, waarvan Saurwalt voorzitter is, is het integrale ontwerp van de steriele ziekenhuisomgeving. “Zo zou de sterilisatieafdeling ons inziens beter kunnen worden gecombineerd met het OK-centrum, waardoor een steriel cluster ontstaat in het ziekenhuisgebouw waarbij ook de bouwkundige opzet heel anders is dan de rest van het ziekenhuis. In de praktijk is dit nog te weinig het geval. Op dit gebied valt veel te leren van apothekers.” Wat kan Saurwalt ten slotte vanuit de eigen installatietechnische expertise inbrengen? “We moeten toe naar integrale concepten voor de bouw van OK’s. We bouwen met elkaar nu vooral van betonvloer tot betondek, en geen echte doos-in-doosconstructie. Wanneer de technische ruimte bijvoorbeeld standaard boven een volledig gesloten operatiekamerplafond wordt gesitueerd en bereikbaar wordt gehouden, kun je renovatie en onderhoud van de gebouwtechniek beter scheiden van het medisch bedrijf.”

Over VCCN
De toepassing van stof- en kiemarme ruimten, zoals cleanrooms, vormt voor steeds meer branches een essentieel onderdeel in de bedrijfsprocessen. Van de halfgeleiderindustrie, life sciences, farmaceutische en biochemische industrie tot de medische technologie en voedingsmiddelenindustrie en hun toeleveranciers. Technologische ontwikkelingen op het gebied van contamination control volgen elkaar in hoog tempo op; eisen en processen worden verscherpt, met name op het gebied van kwaliteitsbeheersing. De Vereniging Contamination Control Nederland (VCCN) is opgericht in 1988 voor eenieder die beroepsmatig te maken heeft met contamination control en de daarbij behorende facilitaire voorzieningen. Via actuele kennisoverdracht en gezamenlijke uitwisseling van ervaring streeft VCCN naar optimalisering van de vakbekwaamheid in contamination control. Met als belangrijkste doelstelling: het verhogen van deskundigheid op basis van kennisontwikkeling en -overdracht. VCCN organiseert in dit verband onder meer de jaarlijkse Nationale CleanroomDag. (Bron: www.vccn.nl.)

Tekst en foto’s: Jan-Kees Verschuure