“Ziekenhuisprojecten vergen een specifieke finesse”

Een ziekenhuis ontwerpen is een vak apart. Het is voer voor specialisten zoals Sweco, dat al heel wat kwalitatieve zorgprojecten op zijn actief heeft. Wij spraken met Directeur Buildings Wim Van Nuffel, die ons vertelde welke aspecten van doorslaggevend belang zijn bij de realisatie van de ziekenhuizen van vandaag en morgen. “Een optimaal functionerend ziekenhuis is een ‘healing environment’ die bijdraagt tot de creatie van een modern zorglandschap en de flexibiliteit bezit zich aan te passen aan toekomstige evoluties.”

Wat is een goed ziekenhuis in jullie ogen? Welke kwaliteiten moet het bezitten?

Wim Van Nuffel: “Een goed ziekenhuis is in eerste instantie een plek waar het aangenaam vertoeven kan zijn, los van alle bestaande stigma’s : geen parking, onaangename geuren, rommelige gangen, weinig daglicht. De levens- of verblijfskwaliteit van het personeel is van primordiaal belang. Zij bieden patiënten de meest efficiënte ‘cure and care’, waarbij ze maximaal ondersteund moeten worden door het gebouw, de techniek en de omgeving. De verblijfskwaliteit hangt samen met allerlei aspecten en disciplines: architectuur, setting, bereikbaarheid, klimaat, akoestiek, logistieke organisatie, technologische ondersteuning, enzovoort. Kortom: een optimaal functionerend ziekenhuis is een ‘healing environment’ die bijdraagt tot de creatie van een modern zorglandschap en de flexibiliteit bezit zich aan te passen aan toekomstige evoluties.”

AZ Zeno in Knokke.

Wat trekt jullie zo aan in ziekenhuisprojecten?

“Zonder twijfel de complexe multidisciplinaire uitdagingen die ermee gepaard gaan. Je moet diepgaande kennis op het vlak van infrastructuur, omgeving, energie en gebouwen zien te verenigen – een uitdaging waar Sweco graag zijn tanden in zet, temeer omdat we over tal van technische divisies beschikken en experts met specialisaties in allerlei verschillende vakgebieden in huis hebben. Bovendien zijn hedendaagse ziekenhuizen uitgerust met erg uitgebreide technische installaties, wat ons de gelegenheid geeft om na te denken over energie-efficiëntie en milieu-impact op grotere schaal. We zetten bijvoorbeeld sterk in op elektrificatie, geothermie, slimme elektriciteitsnetten, klimaatneutraliteit en circulariteit. Tot slot heeft elk ziekenhuis zijn eigen programma, identiteit en locatie. We zijn er heilig van overtuigd dat een gebouw moet interageren met zijn omgeving om van een geslaagd eindresultaat te kunnen spreken. Elk ontwerpproces is met andere woorden zeer ‘ad hoc’, want elk ziekenhuis is uniek. Dat vergt een specifieke finesse.”

Wim Van Nuffel: “Een ziekenhuis bouwen is een complexe multidisciplinaire uitdaging.”

Wat maakt dat jullie zo sterk zijn in ziekenhuisprojecten?

“Onze grote meerwaarde is onze brede technische aanpak met een intern ontwerpconsortium, bestaande uit specialisten op het vlak van mobiliteit, ruimtelijke planning, energie, technische installaties, structurele stabiliteit, duurzaamheid en circulariteit – aangevuld met een eigen architectuurafdeling, die ondersteunend werkt. Projectmanagement, budgetbeheersing en BIM zitten in onze genen en zijn in de ziekenhuiswereld een ‘conditio sine qua non’. We onderscheiden ons ook door nauw samen te werken met onze opdrachtgevers en door de bestaande noden en behoeften in kaart te brengen via autonoom onderzoek, waarbij we maximaal proberen te anticiperen op de toekomst. Telkens opnieuw komt het erop aan om verschillende disciplines samen te brengen in de context van het te ontwerpen ziekenhuis.”

Wat zijn momenteel de voornaamste uitdagingen in de ziekenhuisbouw? Hoe spelen jullie daarop in?

“Een van de belangrijkste pijnpunten is mobiliteit. Veel ziekenhuizen kampen met acute parkeerproblemen, maar een overvloed aan ‘starre’ parkeerplaatsen voorzien is ook niet duurzaam gezien de ‘modal shift’ en het potentieel van autonoom rijdende wagens en verplaatsing ‘as a service’. Energie- en klimaatneutraliteit is eveneens een heikele kwestie. Uiteraard zijn we er voorstander van, maar technologische evoluties, veranderingen qua gebruik, gelimiteerde budgetten en allerhande omgevingsfactoren maken het zeer uitdagend. Het komt er dan ook op aan om een goed gefaseerd plan uit te werken waarmee je verschillende richtingen uit kan. Vandaar dat we weleens inzetten op derdepartijfinanciering, zoals de Energy Service Companies (ESCO’s) waar we geregeld mee samenwerken. Ten derde is er het begrip circulariteit, dat traditionele duurzaamheid overstijgt. Het is een nieuwe manier van denken die verweven is met alle deelaspecten van het ontwerpproces. Tot slot heb je de veranderingen in het zorglandschap en de technologische ontwikkelingen binnen de ziekenhuissector: diagnoses en operaties vanop afstand via robotica, aangepaste communicatiekanalen, enzovoort. Het is zaak van een kwalitatieve ‘healing environment’ te ontwerpen die vlot kan inspelen op al deze tendensen, zodat uitbreidingen, verschuivingen en herinrichtingen op de meest duurzame – en liefst zelfs circulaire – manier kunnen verlopen.”

AZ Sint-Maarten in Mechelen.

Op welke ziekenhuisprojecten zijn jullie het meest trots?

We zijn trots op al onze projecten, dus het is moeilijk om er zomaar enkele realisaties uit te pikken. Ik denk bijvoorbeeld aan AZ Sint-Maarten in Mechelen, het Heilig-Hartziekenhuis in Roeselare, AZ Alma in Eeklo, AZ Zeno in Knokke, Delta in Oudergem, Kliniek Sint-Jan in Brussel, CHwapi in Doornik en CHU in Luik. Ze weerspiegelen onze innovatiedrang en ambitie om mee te bouwen aan de ziekenhuizen van morgen. Niet onbelangrijk is onze internationale samenwerking met onze collega’s in Europa. Hiervoor is binnen Sweco een gemeenschappelijk kennisplatform opgericht, dat garant moet staan voor kwalitatieve state of the-artoplossingen.”