Lange voorbereiding, bijzonder eindresultaat

Een echte woonbuurt voor mensen met een verstandelijke beperking

Tussen Alphen aan den Rijn en Bodegraven ligt Zwammerdam, een dorp met ruim 1.800 mensen. Even buiten de dorpskern ligt Landgoed Hooge Burch, één van de drie landgoederen van Ipse de Bruggen, de grootste zorgorganisatie in Zuid-Holland voor mensen met een verstandelijke beperking. In deze groene omgeving vlakbij de Oude Rijn zijn in januari 2020 128 nieuwe woningen in gebruik genomen, die er niet bepaald uitzien als zorgwoningen.

“Dat was ook precies de bedoeling”, vertelt Arthur Lampe, projectmanager vastgoed voor Ipse de Bruggen. “Doel was om de nieuwbouw meer deel te laten uitmaken van het dorp Zwammerdam en van de normale leefomgeving. Vroeger was het landgoed een besloten omgeving. Wij zien Hooge Burch nu liever als een gewone, maar bijzondere wijk van het dorp.” De nieuwbouw vervangt een reeks panden uit de jaren zeventig. De 128 nieuwe appartementen zijn verdeeld over vier blokken met elk vier groepswoningen. Elke groepswoning bestaat weer uit zes studio’s en twee zelfstandige appartementen voor cliënten die beter in staat zijn voor zichzelf te zorgen.

370 zorglocaties

Bij Ipse de Bruggen verlenen 5.500 medewerkers en talloze vrijwilligers zorg aan 5.700 mensen met een verstandelijke beperking. De organisatie beschikt over drie landgoederen – in Nootdorp, Nieuwveen en Zwammerdam – en 370 zorg­locaties. Landgoed Hooge Burch in Zwammerdam is in oppervlakte de grootste en biedt plek aan 480 cliënten die er permanent wonen en dagbesteding en medische dienstverlening krijgen.

Projectmanager vastgoed Arthur Lampe: “Nieuwbouw is een goed moment om te kijken of we de groepen opnieuw kunnen indelen.”

Lange voorbereiding

“Nieuwbouw is een goed moment om te kijken of we de groepen opnieuw kunnen indelen”, vervolgt Lampe. “Onze cliënten vormen een kwetsbare groep, veranderingen vragen daarom een lange, zorgvuldige voorbereiding. In het ontwerpproces zijn zowel de ouders als cliënten betrokken, waarbij we onder leiding van de architect in drie avonden met elkaar de wensen en verwachtingen hebben uitgesproken. Een belangrijke opbrengst van deze aanpak was dat we allemaal geen zorggebouw wilden, maar een woonbuurt die prettig oogt. Met een projectteam bestaande uit Van den Berg Architecten, zorgmedewerkers, de
facilitaire dienst, ouders en ‘vastgoed’ zijn we daarin goed geslaagd.”

Twee woonlagen in gebouwen die elk een hoofdkleur baksteen hebben.

Koffer pakken

Op basis van het ontwerp is een overeenkomst bereikt met aannemer De Vries en Verburg. “Je bepaalt dan een startdatum en vervolgens duurt het nog een jaar voordat het eerste appartement bewoonbaar is”, aldus Lampe. “Toen was er al een cliënt begonnen met het inpakken van zijn koffer. Dat laat zien dat onze cliënten een ander besef hebben van tijd en beleving. Ik moet zeggen dat ze erg meeleven met het project en ze hebben er erg naar uitgekeken.”

Gewoon

De blokken zijn echte woongebouwen geworden, zonder kantoren en zorgfuncties. Alleen de lockers voor de zorgmedewerkers en het elektronische toegangssysteem wijzen op de zorgbestemming. Lampe: “De cliënten hebben ieder een slaapkamer met eigen douche en toilet en kunnen dit naar eigen wens inrichten. Ze eten en verblijven in de gezamenlijke woonkamer met keuken. Gemiddeld is er 53 m² beschikbaar per bewoner, waarbij de gezamenlijke functies zijn mee verdisconteerd. Op de begane grond beschikken ze over een tuintje en op de verdieping is een groot dakterras gemaakt met een trap naar de buitenruimte.”

Situatie met vier blokken in twee groepen.

Twee bouwstromen

Het bouwproces was een intensief traject waar een behoorlijke druk lag op de planning en het te realiseren kwaliteitsniveau. Projectleider Bernhard van Houwelingen van hoofdaannemer De Vries en Verburg uit Stolwijk: “De verhuisdatum van de cliënten stond vast op 13 januari van dit jaar, daar viel niet aan te tornen. Om de bouw vlot te laten verlopen, hebben we het opgedeeld in twee bouwstromen, met twee gebouwen per stroom. Vanwege de lange levertijden, in 2018, van prefab betonnen systeemvloeren en de gewenste snelle start van het project, is in het ontwerp uitgegaan van een geïsoleerde broodjesvloer voor de begane grond. De verdiepingsvloeren zijn in het werk gestorte breedplaatvloeren en vrijwel alle wanden zijn opgetrokken uit verlijmd kalkzandsteen. De buitengevels zijn gemetseld uit een melange van vier steenkleuren, waarbij elk woongebouw een eigen basiskleur heeft en daarmee een eigen identiteit.”

Appartement.

Gasloos

Van Houwelingen is zeer te spreken over het eindresultaat: “De samenwerking met alle partijen verliep uitstekend, er staat een mooi complex dat goed past bij het dorp en het is ook duurzaam. Vier jaar geleden is al gekozen om de woningen gasloos en bijna energieneutraal te bouwen, wat toen zeker niet vanzelfsprekend was. Dat is bereikt met LED-verlichting, zonnepanelen, uitstekende isolatie en warmtepompen. Op de tweede verdieping van alle gebouwen vind je alleen maar installaties.” Lampe deelt het enthousiasme van Van Houwelingen: “Het is buitengewoon hoe we met elkaar alles voorbereid hebben, hoe de zorg ermee om is gegaan, de flexibiliteit die is getoond en de positieve inslag die iedereen had om dingen op te lossen.”