Licht en ruimte zijn prioritair in wzc De Reiger

In december 2023 heeft welzijnsorganisatie Sleutelzorg Temse plechtig het eerste deel geopend van een uitgebreid nieuwbouwproject op Zorgcampus Temse, in het centrum van de gemeente. Naast een nieuwe vleugel voor woonzorgcentrum De Reiger omvat dit ook een lokaal dienstencentrum – De Flamingo – en een administratief centrum – Den Albatros.

In het derde kwart van de twintigste eeuw had het lokale COO, de voorganger van het OCMW, deze campus overgenomen van een kloosterorde. “Sinds 2019 voldeden de bestaande gebouwen uit het begin van de jaren tachtig niet meer aan de normen voor rolstoeltoegankelijke sanitaire voorzieningen”, blikt Werner Maerevoet, voorzitter van Welzijnsvereniging Sleutelzorg terug. Deze vereniging staat er in voor de dienstverlening, het OCMW is eigenaar van de infrastructuur. “We hebben diverse scenario’s bestudeerd om hierin te ondersteunen, in combinatie met een denkoefening naar de toekomstige zorgbehoeften in de gemeente. Daaruit konden we concluderen dat een renovatie veel duurder zou uitvallen dan sloop gevolgd door nieuwbouw. De renovatie zou ook ongelooflijk complex uitvallen, want zowat alle bestaande muren waren draagmuren. Het was ook niet zinvol om ons andere wzc, ’t Blauwhof, waar de infrastructuur eveneens verouderd is, te verhuizen naar de zorgcampus. Want dan zouden we er hoogbouw moeten optrekken, weinig esthetisch en allesbehalve aangenaam voor de kleine sociale woningen in de onmiddellijke omgeving.”

Het studiewerk wees ook uit dat de optimale omvang voor een efficiënt werkend wzc twee afdelingen met samen 128 bedden was. “Dit betekent dat we een deel van de huidige 157 bedden moeten schrappen, al houden we onze erkenning hiervoor wel in portefeuille. Mogelijk komt die erkenning nog van pas wanneer we ook ’t Blauwhof kunnen aanpakken.” De nieuwe kamers zijn in elk geval beduidend groter dan de vroegere. Een andere motivatie voor de kleinere schaalgrootte was de personeelskrapte in de zorgsector. “We zitten nu boven de norm, maar houden er rekening mee dat het in de toekomst moeilijker zal worden om zorgpersoneel te vinden.”

Intussen is er al een nieuwe vleugel met 68 bedden opgetrokken. Ook het ruime terras met daaronder een parkeergarage is al afgewerkt. “We maakten van de helling van het terrein gebruik om een toegang op straatniveau te realiseren, maar de parking is wel degelijk ondergronds. Een deel van het dak hebben we niet afgewerkt als terras, maar als onderhoudsarm groendak.” De omvang van het terras (1.200 m²) biedt de mogelijkheid om er allerlei events te organiseren. “Zoals een Kerstmarkt”, zegt Karel Fonck, hoofd van de technische dienst. Het terras sluit aan op de inkom en op de eveneens ruim uitgemeten cafetaria. In de inkomzone heeft de architect zich met een vide een speels en tegelijk sfeervol doorkijk­fantasietje veroorloofd.

De eerste fase van de nieuwbouw omvatte ook de bouw van lokalen voor het zorgpersoneel en de administratie én nieuw lokaal dienstencentrum. “De lokalen van het bestaande dienstencentrum waren uitgeleefd. Nu kunnen we ze slopen. Het zal plaats maken voor een doorsteek over de campus, uitsluitend bestemd voor voetgangers en fietsers.”

“Voor de plannen hebben we niet echt inspiratie opgedaan in andere wzc’s. We baseerden ons vooral op de normen en op onze eigen ervaring. Daarbij woog de inbreng van de operationele medewerkers zwaar door. Op basis van die input hebben we de utilities en verpleegposten zo centraal mogelijk ingeplant, zodat de loopafstanden voor interventies zo kort mogelijk blijven. De verpleegposten bieden bovendien volledig zicht op de dagzalen. Een ander aandachtspunt was het behoud van de warme keuken in
eigen huis.”

Verder leidde de inbreng van het zorgpersoneel tot een aantal praktische ingrepen, die elders kunnen inspireren. “Zoals de vrije ruimte tussen de toiletpotten en zijwanden. Traditioneel is die vrij beperkt, maar hier zorgden we voor de nodige ruimte om medewerkers in staat te stellen met tilliften te werken zonder zich in allerlei bochten te moeten manoeuvreren. Om dezelfde reden lieten we de bedieningskranen voor de individuele inloopdouches niet loodrecht onder de douchekoppen plaatsen, maar ietwat zijdelings. Zo kunnen hulpbehoevende residenten recht onder de doucheknoppen plaatsnemen, terwijl een zorgverlener de kranen bedient zonder daarbij zelf een natte arm op te lopen.”

De bewoners hadden net zo goed inspraak. “Sommigen van hen genieten graag van zoveel mogelijk daglicht, terwijl anderen zich beter voelen in een hoekje met gedempt licht. De raampartijen van de dagzalen zijn zo ingedeeld dat beide groepen aan hun trekken komen”, aldus Fonck.

“Elke afdeling beschikt over een zorgbadkamer”, legt Maerevoet uit. “De baden hebben een opklapbare zijwand wat het instappen vergemakkelijkt. Residenten die daartoe in staat zijn, kunnen er zelfstandig een bad nemen. Vanuit onze sterke focus op thuiszorg staat het gebruik van deze zorgligbaden ook open over oudere niet-residenten.”

“We kozen voor ‘Amber’ en ‘Jade’ als gemengde afdelingen, met bewoners met verschillende ziektebeelden of in verschillende fases in hun leven. Mensen met en zonder dementie wonen er samen. Voor niet alle vormen van dementie is wonen op een beschermde afdeling noodzakelijk, dementie kan immers op verschillende manieren verschijnen. Deze afdelingen zijn uitgerust met een dwaaldetectiesysteem met polsbandjes, maar deze worden niet automatisch geactiveerd. Uitgangspunt blijft het behoud van autonomie en het bieden van veiligheid in relatie tot vrijheid. In de volgende fase van de bouwwerken gaan we wel een afdeling voor beschermd wonen realiseren, met een professionele woon-, zorg- en leefomgeving voor personen met dementie én/of ernstig onbegrepen gedrag.”